TRAAG, DIEP ADEMHALEN OM PIJN TE VERLICHTEN: EVALUATIE VAN DE EFFECTIVITEIT EN ONDERZOEK NAAR DE ONDERLIGGENDE PSYCHOFYSIOLOGISCHE MECHANISMEN

Pijn is het meest voorkomende symptoom waarvoor men medische hulp zoekt. Chronische pijn komt wereldwijd voor en wordt vaak niet voldoende behandeld, wat leidt tot een verlaagde levenskwaliteit (“quality of life”) en hoge gezondheidskosten. De laatste tijd wordt er meer aandacht besteed aan de complexiteit en biopsychosociale aard van pijn, en de nood aan een multidisciplinaire behandeling van pijn wordt steeds meer erkend. Verschillende geest-lichaam interventies (“mind-body interventions”) worden gebruikt in de behandeling van pijn, en sommige ervan werden effectief bevonden. Traag, diep ademhalen is een veelgebruikte geest-lichaam interventie in de behandeling van pijn. Een deel van de eerdere experimentele studies vond dat traag, diep ademhalen een invloed had op pijngerelateerde uitkomsten. De resultaten tussen de verschillende studies waren echter niet in overeenstemming met elkaar, en de onderliggende mechanismen zijn grotendeels onbekend. Een deel van de voorgestelde mechanismen zijn emotionele en cognitieve modulering van pijnperceptie en stimulatie van de arteriële baroreceptoren en pulmonale vagale afferenten. Het doel van dit doctoraatsproject was om het effect van traag, diep ademhalen op pijnperceptie in gezonde participanten te evalueren en om de onderliggende psychofysiologische mechanismen te onderzoeken. Om verder te onderzoeken of dat de arteriële baroreceptoren en pulmonale vagale afferenten mogelijk mechanismen zijn bij de pijnverlagende effecten van traag en diep ademhalen, zijn we eerst nagegaan of dat het toevoegen van een inspiratoire weerstand (“inspiratory threshold load”) aan traag, diep ademhalen haar effecten op cardiovasculaire reacties kan versterken (Hoofdstuk 3). We vonden een toename in de amplitude van bloeddrukvariatie samen met een toename in respiratoire sinusaritmie onder invloed van toenemende weerstanden, wat erop wijst dat het toevoegen van inspiratoire weerstanden aan traag, diep ademhalen resulteert in een sterkere stimulatie van de arteriële baroreceptoren. In een complementaire studie (Hoofdstuk 4) vergeleken we vier trage, diepe ademhalingstechnieken (traag, diep ademen met een weerstand, linker en rechter unilaterale neusademhaling, en “pursed-lips breathing”) met betrekking tot hun psychofysiologische reacties. We vonden dat traag, diep ademhalen met een weerstand en pursed-lips breathing samengaan met een grotere amplitude van bloeddrukvariatie en respiratoire sinusaritmie, wat betekent dat deze technieken leiden tot een sterkere stimulatie van de arteriële baroreceptoren. Daarbij werd pursed-lips breathing geassocieerd met een lagere emotionele “arousal”, een hogere “pleasantness”, en een groter gevoel van controle. Gebaseerd op deze twee studies onderzochten we het effect van traag, diep ademhalen met een weerstand en pursed-lips breathing op somatisch pijnperceptie (Hoofdstuk 5). We vonden dat traag, diep ademhalen met een weerstand, maar niet pursed-lips breathing, pijnintensiteit verminderde vergeleken met een controleconditie. De fysiologische reacties bij traag, diep ademhalen met een weerstand speelde echter geen mediërende rol in het effect op pijnperceptie. Tot slot evalueerden we het effect van traag, diep ademhalen op viscerale pijnperceptie. We vonden dat traag, diep ademhalen viscerale pijnintensiteit verminderde vergeleken met ongecontroleerd ademhalen, maar het effect is gelijkaardig aan gecontroleerd ademhalen met een normale ademhalingsfrequentie. Fysiologische en emotionele reacties bij traag, diep ademhalen medieerde niet het effect op viscerale pijnperceptie. De studies in dit doctoraatsproject hielpen ons om beter te testen en te begrijpen wat de rol is van verschillende psychofysiologische mechanismen in somatische en viscerale pijnmodulatie bij traag, diep ademhalen. In het algemeen vinden onze studies geen ondersteuning voor de rol van baroreceptoren en stimulatie van vagale afferenten als mogelijke mediërende mechanismen bij het effect van traag, diep ademhalen op pijnperceptie, wat wijst op andere potentiële mechanismen, waarbij voornamelijk modulatie door aandacht hierin een rol kan spelen. Verdere experimentele studies zijn nodig om de rol van modulatie door aandacht en emoties op pijninhibitie bij ademhalingsoefeningen beter te onderzoeken. Daarbij zijn er klinische studies nodig om te onderzoeken of dat ademhalingsoefeningen pijnperceptie kunnen moduleren in verschillende patiëntenpopulaties, en als dat het geval is, dan moeten de onderliggende mechanismen verder uitgediept worden.