Tempo, rubato en expressieve timing in opnames van Alexander Scriabins vroege preludes voor piano

Tempo, rubato en expressieve timing in opnames van Alexander Scriabins vroege preludes voor piano

Bij de interpretatie van een muziekwerk baseert een uitvoerder zich vanzelfsprekend op de partituur als voornaamste historische bron. Toch geeft deze, hoe gedetailleerd ook, slechts een onvolledig beeld van de klinkende muziek. Het ontwikkelen van een interpretatie blijft zonder meer een creatief artistiek proces, waarbij uitvoerders verschillende persoonlijke artistieke keuzes maken.

Dit onderzoek bestudeert de parameters tempo en rubato (tempovariatie) bij de uitvoering van Scriabins piano preludes aan de hand van opnames tussen 1910 en 2010. Een studie van de opnames laat toe om de artistieke uitvoeringskeuzes van pianisten objectief te vergelijken en biedt bovendien een kijk op de uitvoerings-geschiedenis van de preludes.

Hierbij wordt de ontwikkeling van een methode beoogt om deze uitvoeringskeuzes met betrekking tot tempo en rubato-gebruik op een efficiënte, consistente manier op grotere schaal te vergelijken. De opname-analyse brengt de verschillen en gelijkenissen tussen de interpretaties (letterlijk) in kaart door het combineren van diverse luistermethodes, software-analyse en statistische data-analyse. Inzicht in honderd jaar uitvoeringsgeschiedenis opent voor pianisten vandaag de dag perspectieven voor een meer gefundeerde, verdiepte en weloverwogen persoonlijke interpretatie van deze preludes.

Op basis van de (voorlopige) resultaten van de opname-analyses werden enkele hypotheses geformuleerd met betrekking tot tendensen en eigenheden doorheen de uitvoeringspraktijk van de preludes. Zo blijken bepaalde expressieve speeltechnieken, zoals specifieke types van rubato-spel of bepaalde ritmische en metrische alteraties (o.a. ‘dislocatie’), meer en meer in onbruik geraakt te zijn. Doormiddel van artistieke experimenten tracht de onderzoeker zich deze speeltechnieken (opnieuw) eigen te maken en te assimileren in zijn speelstijl met het oog op een verrijkt pallet aan expressieve tools en uitvoeringskeuzes.