Kants kosmologische kritiek: rationele kosmologie en de ontwikkeling van de kritische filosofie

Hoe geven loutere denkstructuren vorm aan zowel onze morele acties als aan het wetenschappelijke onderzoek? Deze vraag behandelt Kant in zijn theorie over de positieve rol van ideeën van de rede in de Transcendentale Dialectiek van de Kritiek van de zuivere rede. Recente studies hebben benadrukt dat Kants Dialectiek van de zuivere rede niet alleen de negatieve boodschap brengt over de nutteloosheid van metafysische psychologie, kosmologie en theologie; de dialectiek schetst ook een positieve rol voor de rede, en bevat zowel een onderzoek naar de bronnen van metafysisch denken als een theorie over de leidende rol van de rede in het systematische wetenschappelijke onderzoek. Maar tot nu toe heeft geen enkele Engelstalige studie uitgebreid onderzocht hoe Kants aandacht voor de rationele kosmologie en haar object, het idee ‘wereld’, in dit plaatje passen.

Dit project vult deze leemte door te onderzoeken hoe Kant zich de eerdere kosmologieën toe-eigent. Ten eerste verhelder ik Kants verwarrende relaas over hoe het transcendentale idee ‘wereld’ wetenschappelijk onderzoek en morele activiteit kan sturen. Ten tweede toon ik aan dat Kant bestaande kosmologische doctrines subtiel transformeert door in zijn kritische filosofie de notie van de eenheid van begrip en rede centraal te stellen. Ik baseer mij hiervoor op de debatten over kosmologie onder Kants directe voorgangers en op Kants opvatting van kosmologie in de dissertatie van 1770.