Narratieve traagheid: Inefficiëntie, aandacht, affect

We hebben het vaak over het tempo van een verhaal en zeggen dan wel eens “deze roman leest als een trein” of “dit boek is traag”. Dit proefschrift onderzoekt deze ervaring van narratief ritme kritisch en richt zich op narratieve traagheid. Narratieve traagheid wordt hier opgevat als een effect, meer bepaald als een sensatie die wordt ervaren bij het lezen van een tekst. Narratieve traagheid kan vele vormen aannemen, zowel formele als meer ervaringsgerichte. In dit proefschrift worden vier vormen van narratieve traagheid onderzocht: (1) de indruk van de lezer een overdaad aan informatie te krijgen, waardoor de voortgang van het verhaal lijkt te worden vertraagd; (2) een gevoel van vertraging als gevolg van langdurig aandacht te moeten besteden aan een tekst; (3) een gevoel van traagheid dat verband houdt met een tekstuele sfeer; (4) verveling, waardoor de tijd traag lijkt te verstrijken. Door in het onderzoek naar narratieve traagheid de nadruk te leggen op de sensatie die het oproept, wijkt deze studie af van de conceptualisering ervan in de klassieke narratologie, die traagheid definieert als een relatie tussen een bepaalde duur in het verhaal en de lengte van het discours. Het begrijpen van narratieve traagheid als een effect vereist een epistemologische verschuiving van een strikt formalistische analyse naar de relatie tussen het verhaal en de lezer. Hoewel deze verschuiving precies kenmerkend is voor de postklassieke narratologie, is er nog maar weinig werk verricht naar narratief ritme en narratieve traagheid als effecten. Deze dissertatie wil deze leemte opvullen.