'Environmental Adversity' en Complex Trauma in at-risk adolescenten: De identificatie van risico- en beschermende factoren als basis voor toekomstige interventies

In Lima, Peru wordt een aanzienlijke groep kinderen en adolescenten al vroeg in hun leven blootgesteld aan negatieve levenservaringen, zowel vanuit hun ruimere omgeving (Environmental Adversity; EA, geoperationaliseerd als blootstelling aan geweld in de buurt, op school en in de media) als binnen hun nabije relaties (Complex Trauma; CT, gedefinieerd als herhaalde ervaringen van mishandeling en/of verwaarlozing in de opvoedingscontext). Deze vroege negatieve levenservaringen kunnen langdurige gevolgen hebben voor de cognitieve, fysieke, sociale en psychologische ontwikkeling van kinderen. Dit doctoraatsproject onderzoekt de effecten van EA en CT bij Peruviaanse adolescenten. Bovendien beoogt dit onderzoek risico- en beschermende factoren te identificeren die richting kunnen geven bij het ontwikkelen van evidence-based interventies in Lima, Peru. Hoofdstuk 1 geeft de theoretische achtergrond weer voor de vijf studies die uitgevoerd werden in het kader van dit doctoraatsproject.

Hoofdstuk 2 betreft een psychometrische benadering van EA en CT in een Spaanstalige, Latijns-Amerikaanse context. Dit deel focust op de vragenlijsten omtrent EA, CT en andere belangrijke psychologische variabelen die gebruikt werden in dit doctoraatsproject, en de aanpassing ervan aan de specifieke – Spaanstalige – context. Meer bepaald werden de psychometrische eigenschappen van 15 instrumenten nagegaan in een pilootstudie, wat resulteerde in twee cross-sectionele psychometrische artikels.

Hoofdstuk 3 bespreekt onderzoeksresultaten betreffende de prevalentie van EA en CT en hun impact op internaliserende en externaliserende symptomen in een steekproef van 218 adolescenten uit een extreem achtergesteld district van Lima, Peru. Uit de resultaten blijkt dat 39% van de adolescenten werd geconfronteerd met ten minste één type van matig tot ernstig trauma (CT), en dat deze negatieve levenservaringen een significant effect hadden op de ontwikkeling van zowel internaliserende als externaliserende symptomen. Kinderen die CT hadden meegemaakt hadden minstens twee keer zo veel kans om internaliserende en externaliserende symptomen te ontwikkelen die in de klinische range vallen. Bovendien had blootstelling aan geweld (EA) een significant effect op symptomen bovenop de impact van CT, hetgeen wijst op een grote hoeveelheid EA in deze achtergestelde buurt en op de nood aan structurele interventies om deze nadelige context te veranderen.

Hoofdstuk 4 en 5 focussen op het identificeren van risico- en beschermende factoren die richting kunnen geven an de ontwikkeling van evidence-based interventies voor at-risk adolescenten in Lima, Peru. Meer bepaald werden verschillende risico- en beschermende factoren onderzocht in verband met gehechtheid aan ouders en leeftijdsgenoten in twee longitudinale studies. Omdat jongens meer externaliserende symptomen vertoonden zoals het breken van regels en agressief gedrag, en omdat dit gedrag gelinkt is aan potentiële verdere betrokkenheid in criminaliteit, focust Hoofdstuk 4 op beschermende factoren voor jongens (N= 302). Deze studie vond dat de gehechtheid tussen moeder-zoon een belangrijke rol speelt in het bufferen van de impact van EA. Hoofdstuk 5 rapporteert de modererende rol van ondersteuning van leeftijdsgenoten in de relatie tussen EA en internaliserende en externaliserende symptomen in zowel jongens als meisjes (N= 664).

Hoofdstuk 6 bevat een algemene samenvatting van de belangrijkste resultaten en een discussie van de implicaties voor preventie en interventie. Dit hoofdstuk beargumenteert dat de studies uit dit doctoraatsproject niet alleen bijdragen aan de bestaande kennis over de psychische gevolgen van EA in adolescenten die opgroeien in nadelige omstandigheden in Lima, Peru, maar dat ze ook de basis vormen voor de toekomstige ontwikkeling van wetenschappelijk gefundeerde modellen voor psychosociale preventie en interventie in deze kwetsbare populatie. Ook worden de mogelijkheden voor toekomstig onderzoek en de beperkingen van de studies besproken.