De status van de ziel in de Franciscaanse traditie na Duns Scotus. De standpunten van Willem van Alnwick en Peter Auriol over de intellectuele ziel

Dit onderzoek heeft tot doel de standpunten over de status van de ziel van twee franciscanen, William of Alnwick en Peter Auriol, waarvan de conclusies sterk uiteenlopen, terwijl zij uitgaan van een gemeenschappelijke achtergrond (beiden studeerden in Parijs aan het begin van de XIV eeuw en beiden kwamen in contact met het studium van Bologna). Ten eerste moeten de standpunten van Alnwick en Auriol worden gesitueerd in het historische kader waarin zij zich ontwikkelen. Het geschil over de ziel was namelijk een cruciaal punt in de XIV eeuw, in de decennia na het Concilie van Vienne (1311-1312). Het in Vienne gedefinieerde dogma opende het terrein voor talrijke vragen: wat zijn niet alleen de relaties tussen de intellectuele ziel en de gevoelige en vegetatieve, maar ook met het lichaam? Wat is haar bestemming? Ten tweede onderzoekt het project de bronnen van een dergelijk debat, namelijk het unicistische standpunt van Thomas van Aquino, het pluralisme van vormen dat typisch is voor de franciscaanse school met aandacht voor de status van de intellectuele ziel zelf en haar band met het lichaam, die niet alleen verbonden is met de uniciteit van het intellect van de Averroïstische erfenis, maar ook met de onsterfelijkheid van de ziel. Ik zal de verschillende niveaus belichten waarop dit geschil speelt: de relatie vorm-materie en ziel-lichaam, het debat over het pluralisme van de vormen, de interne relatie tussen de delen van de ziel en de krachten van de ziel. Het debat over de status van de intellectuele ziel en haar relatie met het lichaam zal zowel vanuit antropologisch als vanuit noëtisch oogpunt worden bestudeerd in het franciscaanse kader na de voorstellen van Scotus en het Concilie van Vienne, met aandacht voor het denken van Alnwick en Auriol. 

De analyse van Alnwicks visie zal betrekking hebben op de twee loci die hij aan deze kwestie heeft gewijd: twee vragen van zijn commentaar op de Sententies (Sent. II, d. 15, q. un en Sent. II, d. 17, q. 1) en drie determines (de 5e, de 6e en de 7e).De twee vragen uit het commentaar op de Sententies zijn alleen te vinden in de ms. Padova, Biblioteca Antoniana, 291 en ik ben van plan ze daaruit over te schrijven. Anderzijds is de manuscripttraditie van de determinaties complexer; de 5e en de 6e werden eerst bewerkt door Faustino Prezioso op basis van slechts één manuscript (Città del Vaticano, BAV, Vat. Palat. 1805) en later werden alle drie de determinaties over de ziel getranscribeerd door Zdzislaw Kuksewicz in 1966 en vervolgens bewerkt door Dominic Veliath in zijn proefschrift van 1967. Het is dus belangrijk de status van de manuscriptbronnen te verduidelijken, om niet alleen de positie van Alnwick te onderzoeken, maar ook zijn relatie met zijn filosofische referenties en doelen - hierover concentreerden zich Maier (1949), Prezioso (1964 en 1966), Veliath (1970) en Alichniewicz (1992). 

Wat Auriol betreft, zal ik ingaan op zijn Tractatus de principiis naturae (die alleen door Duba, 2011 en 2012b is bestudeerd), enkele vragen uit zijn commentaar op de Sent: Sent. II, d. 12 over de materie-ziel relatie (Duba, 2012b), dd. 16-17 over de relatie ziel-lichaam (zie Baldissera, 1942, Poppi, 1996, Nielsen, 2009, Brenet, 2007, Duba, 2012a), en de kritiek tegen de Averroïsten (Poppi, 1996), d. 19 over de onsterfelijkheid van de ziel (Petagine, 2020), samen met verdere vragen uit Sent. III en Sent. IV.  Naast een vergelijking van de positie van de Sent. met die van de Tractatus de principiis naturae en de vragen over de ziel van de Quodlibet (qq. 6-7), is het mijn doel zoveel mogelijk vragen in verband met deze thema's te transcriberen. Ik ben ervan overtuigd dat alleen als deze loci allemaal tezamen worden genomen het mogelijk zal zijn een algemeen oordeel te hebben over de stelling van Auriol, die even origineel als ingewikkeld te definiëren is.