De essayfilm als ecologische detective

De essayfilm begeeft zich doorheen de filmgeschiedenis vlot tussen verschillende genres. Er zijn binnen de open grenzen van het filmessay verschillende interessante kruisbestuivingen te vinden tussen film noir, science fiction, western en documentaire. In dit doctoraatsonderzoek zal ik trachten scherp te stellen op het spanningsveld tussen het detectivegenre en het filmessay.

Dit onderzoek vloeit voort uit enkele pertinente ecologische vraagstukken die er op dit moment in de kunsten gesteld worden. Door de enorme hedendaagse ecologische veranderingen en uitdagingen en het recente aankondigen van het Antropoceen als een nieuw tijdperk is er in verschillende kunstdisciplines een toenemende interesse merkbaar in het herdenken van de relatie tussen mens en wereld. De gangbare strikte splitsing die gemaakt wordt tussen mens en niet-mens, natuur en cultuur is vanuit het oogpunt van het Antropoceen niet meer geldig. Het uitroepen van dit nieuwe tijdperk vraagt om herdachte manieren om verhalen te vertellen over hoe de mens zich verhoudt tot de buitenwereld. Als documentaire essay-filmregisseur deel ik deze belangstelling en meng ik mij in deze bij uitstek transdisciplinaire discussie. Ik wil onderzoek doen naar nieuwe verhaalperspectieven en technieken die de essayistische filmpraktijk kan uitwerken om de relatie tussen mens en niet-menselijke wereld te verbeelden.

Om een antwoord op deze vraag te krijgen, start ik een zoektocht naar het scheppen van een vertelpositie—een positie die zich in het filmessay niet alleen manifesteert als een vertelstem, maar ook in artistieke vormelijke keuzes (cinematografie, vertelstructuur, geluid, plot… ). Ik onderzoek of het rijke genre van de metafysische detective kan dienen om een geschikte “antropocene” vertelpositie te vormen voor de essayfilm. De metafysische detective is een genre dat de conventies van de klassieke detective gebruikt om de epistemologische verhouding tussen mens en wereld te problematiseren. Deze detectivevariant biedt een veelbelovend perspectief voor de discussies die de notie van het Antropoceen heeft geopend