One for all and all for cash? Een onderzoek naar duurzame effecten van cash transfers op sociale netwerken en collectieve actie in ruraal Oeganda.

"Cash transfer" waarbij op geregelde tijdstippen een financiële injectie wordt gegeven aan huishoudens is sinds een aantal decennia een belangrijke component van sociale zekerheidssystemen en armoedebestrijding. Tot op heden heeft onderzoek aangetoond dat er positieve effecten zijn op uitgaven, investeringen en onderwijs- en gezondheidsuitkomsten van kinderen terwijl de empirische evidentie minder consistent is voor wat betreft effecten op sparen en productie. Vertrekkende vanuit inzichten uit de intrahuishoudelijke allocatie literatuur, en meer bepaald, de vaststelling dat moeders (in vergelijking met vaders) over het algemeen meer investeren in het menselijke kapitaal van de kinderen en huishoudelijke publieke goederen, zijn veelal moeders de begunstigden van cash transfers. Niettegenstaande verondersteld wordt dat dit ook positieve effecten genereert op het vlak van vrouwelijke emancipatie en gendergelijkheid, is de empirische evidentie op dit vlak niet éénduidig. Terwijl onderzoek naar effecten van cash transfers duidelijk in de lift zit, blijven er een aantal belangrijke hiaten in het bestaande onderzoek die deze studie wil aanpakken: (1) De focus van het bestaande onderzoek situeert zich overwegend op het individuele en huishoudelijke niveau. De bedoeling van deze studie is om de focus te verbreden naar het niveau van de gemeenschap en de effecten van cash transfer te onderzoeken op sociale cohesie, sociale netwerken en collectieve actie. Veranderingen op het collectieve niveau, bv. naar meer sociale cohesie, zijn niet alleen belangrijk an sich maar zijn ook een voedingsbodem voor de investering in publieke goederen die essentieel zijn voor duurzame armoedebestrijding. Het verbreden van de focus van het individuele en huishoudelijke niveau naar het collectieve kan ook vernieuwende inzichten bieden in het onderzoek naar effecten op genderrelaties en vrouwelijke emancipatie die vaak vormen van collectieve actie noodzaken. (2) Tot op heden wordt er weinig aandacht besteed aan de lange termijneffecten van cash transfers. Deze studie wil expliciet bestuderen of en waarom effecten op het individuele, huishoudelijke en collectieve niveau al dan niet overeind blijven eenmaal de cash transfers ophouden. Vertrekkende vanuit inzichten uit de sociale wetenschappen, worden een aantal hypothesen geformuleerd die getest zullen worden aan de hand van een cross-sectional en longitudinale onderzoeksopzet in ruraal west Oeganda. Meer specifiek wordt onze quasi-experimentele impactstudie gelinkt aan een recent afgesloten experiment van universele en niet-conditionele cash transfer (Eight project). Twee rondes van dataverzamelling waarbij verschillende instrumenten werden gebruikt (gewone enquête, netwerk enquête en focus groep) werden reeds uitgevoerd en zijn (partiële) input in deze studie. Het voorliggende onderzoeksvoorstel is niet alleen inhoudelijk innovatief maar levert ook een methodologische bijdrage door het toepassen van sociale netwerkanalyse om de effecten van cash transfers op sociale interactie en sociale structuren in kaart te brengen en te analyseren, iets wat tot op heden niet is gebeurd. Tenslotte is dit onderzoek dat niet alleen academici interesseert maar ook beleidsmakers en implementerende organisaties, zowel in Uganda zelf als in andere ontwikkelings- en geïndustrialiseerde landen (cf. debatten rond basisinkomen). Met het oog op het bereiken van beleidsimpact zullen onderzoeksbevindingen samengevat worden en verspreid via onder meer policy briefs, infographics en seminaries. De aanzienlijke media-aandacht die Eight's cash transfer project krijgt (zie www.eight.world voor een overzicht) biedt ook een mogelijkheid om onderzoeksbevindingen te vulgariseren en een breder, niet gespecialiseerd, publiek te bereiken, wat in toenemende mate tot de kerntaken van een universiteit behoort. Verder zal de nodige aandacht besteed worden aan gepaste feedback naar de lokale gemeenschappen die betrokken waren in de studie.

Trefwoorden:COLLECTIEVE ACTIE, DUURZAAMHEID, CASH TRANSFERS, SOCIAAL KAPITAAL

Disciplines:Sociale verandering, Sociologie van gender- en genderrelaties, Programmaevaluatie en sociale impactbeoordeling, Ontwikkelingsstudies