Het gebruik van beleidsinstrumenten voor het aansturen van non-profitorganisaties in China

De afgelopen decennia is de non-profitsector in ontwikkelde en ontwikkelingslanden sterk opgekomen. In China is het aantal geregistreerde non-profit organisaties (NPO’s) bijvoorbeeld gestegen van ongeveer 200,000 in 1995 tot ongeveer 900,000 in 2020. Deze NPO’s spelen verschillende rollen in China, zoals het leveren van sociale diensten, het aanpakken van plattelandsarmoede of het voeren van milieucampagnes tegen vervuiling. Hoe gebruikt de Chinese overheid, gezien de groei van de non-profitsector en zijn steeds belangrijkere rol in China, beleidsinstrumenten om NPO’s aan te sturen?

Dit proefschrift bevat vier empirische studies om deze overkoepelende onderzoeksvraag te beantwoorden. De eerste studie geeft antwoord op de vraag welke beleidsinstrumenten worden ingezet om NPO’s aan te sturen. De tweede studie geeft antwoord op de vraag wat variatie in het gebruik van beleidsinstrumenten verklaart. De derde studie verklaart de rol van demonstratieprojecten in de non-profitsector als uniek beleidsinstrument. In de vierde studie wordt de netwerkopbouwende rol van NPO-incubatoren als uniek beleidsinstrument toegelicht.

Meer in het bijzonder, voortbouwend op een typologie van beleidsinstrumenten, wordt in hoofdstuk 2 onderzocht welke beleidsinstrumenten door de centrale overheid worden gebruikt om NPO’s aan te sturen. Dit onderzoek maakt gebruik van kwalitatieve inhoudsanalyse op basis van 300 centrale beleidsdocumenten voor NPO’s tussen 1989 en 2018. De resultaten laten zien dat de vier soorten beleidsinstrumenten—regelgevende instrumenten, stimuleringsinstrumenten, informatie-instrumenten en organisatie-instrumenten—zijn gebruikt. De centrale overheid blijft de voorkeur geven aan het gebruik van reguleringsinstrumenten om NPO’s aan te sturen.

Voortbouwend op een beleidsinstrumentkeuzebenadering, wordt in hoofdstuk 3 onderzocht waarom er variatie is in het gebruik van regelgevende instrumenten en stimuleringsinstrumenten om NPO’s in verschillende provincies te sturen. Deze studie brengt een theoretisch kader naar voren dat overheidscapaciteit en contextuele complexiteit koppelt aan variatie in het gebruik van beleidsinstrumenten. Deze studie maakt gebruik van panelregressieanalyse op basis van een set paneldata voor 26 provincies van 2014 tot 2018. De resultaten laten zien dat het gebruik van deze twee soorten beleidsinstrumenten door provincies niet vooraf bepaald is, maar wordt begrensd door hun middelen en externe contextuele factoren.

Hoofdstuk 4 richt zich op één specifiek beleidsinstrument—door de overheid gefinancierde demonstratieprojecten en ontwart de verschillende rollen ervan in het non-profit veld. Een demonstratieproject is een middel om de haalbaarheid en betrouwbaarheid van nieuwe praktijken aan een reeks actoren te demonstreren om een bredere implementatie te vergemakkelijken. Voortbouwend op een politiek-sociologische benadering van beleidsinstrumenten, maakt dit onderzoek gebruik van kwalitatieve inhoudsanalyse op basis van 2989 door de overheid gefinancierde demonstratieprojecten tussen 2012 en 2019. De resultaten laten zien dat demonstratieprojecten niet alleen in technische zin kunnen worden gebruikt als een techniek om het publiek aan te spreken problemen, maar ook in maatschappelijke zin als een kans om publiek optreden en macht binnen een bepaald gebied te rechtvaardigen in naam van publieke waarden.

Hoofdstuk 5 gaat verder met de bespreking van één specifiek beleidsinstrument—NPO-incubatoren en onderzoekt de verschillen in hun hulpbronnennetwerken voor het ondersteunen van NPO’s en de factoren die verband houden met die verschillende netwerkattributen. NPO-incubatoren zijn agentschappen die infrastructuur, administratieve diensten, ontwikkelingssteun en toegang tot middelen bieden via netwerken om de oprichting, overleving en vroege groei van NPO’s te vergemakkelijken. Deze studie, gebaseerd op de theorie van ondersteunende organisaties, maakt gebruik van sociale netwerkanalyse en vergelijkende casusanalyse op basis van drie typische gevallen. De resultaten laten zien dat de soorten organisaties die een centrale rol spelen in het resourcenetwerk van elk geval verschillend zijn. Dergelijke verschillende netwerkattributen worden geassocieerd met respectievelijk organisatorische invloed, afhankelijkheid van hulpbronnen en institutioneel ontwerp.

Dit proefschrift stelt dat de Chinese overheid en NPO’s een complementaire relatie hebben in de openbare dienstverlening. De Chinese overheid kan NPO’s een stabiele stroom van middelen bieden en NPO’s kunnen legitimiteit verwerven op basis van hun dienstverleningscapaciteiten. Het is erg moeilijk voor NPO’s in China om onafhankelijk te opereren als vervangers van overheden in de openbare dienstverlening, en daarom ondersteunt dit onderzoek het aanvullende model niet. Uit dit onderzoek blijkt dat de Chinese overheid de instrumentele functie van NPO’s probeert te benutten om de openbare diensten te verbeteren en zo NPO’s in staat stelt te opereren binnen een nauw gedefinieerde reikwijdte. NPO’s in China kunnen activiteiten van het maatschappelijk middenveld omvatten, maar ze mogen niet gericht zijn op het versterken van het maatschappelijk middenveld.

Ondanks het wijdverbreide gebruik van beleidsinstrumenten om NPO’s te beïnvloeden, zowel in democratische landen als in China, betoogt dit proefschrift dat de Chinese overheid beleidsinstrumenten gebruikt om directe en indirecte controle over NPO’s in China op te leggen. Ten tweede gebruikt de Chinese overheid meer diverse en enkele unieke beleidsinstrumenten zoals CCP-inbedding om NPO’s te sturen. Ten derde ontwerpt de Chinese overheid beleidsinstrumenten met meerdere betekenissen, wat betekent dat beleidsinstrumenten strategisch kunnen worden ingezet om expliciete en impliciete signalen over te brengen aan specifieke actoren.