Nieuwe plaatsen van het kapitaal: Het vastgoed/financieel complex in Rusland en Polen

Nederlandse samenvatting
De driehoek van staat, financiën en vastgoed kwam aan het licht toen in 2007-2008
de ineenstorting van de Amerikaanse hypotheekmarkt een mondiale economische
crisis veroorzaakte. Hoewel het financieel nieuws vol zit met impliciete verwijzingen
naar de driehoek, is het zelden de expliciete focus van onderzoek. Daarom heeft
Aalbers (2013b: 1) de metafoor van het ‘Vastgoed/Financieel Complex' voorgesteld
om de aandacht te vestigen op de verbanden tussen deze staat, financiële sector
en vastgoedsector. Dit proefschrift maakt deel uit van Real Estate/Financial
Complex onderzoeksprogramma en bestudeert de Russische en Poolse cases. Mijn
hoofddoel is om de aard van vastgoed-financiële relaties te onderzoeken en om de
dynamiek van financialisering in deze twee landen te onderscheiden.
Mijn onderzoek laat zien dat Rusland zeer weinig en irreguliere
vastgoedfinanciering heeft meegemaakt. Relaties tussen de vastgoed- en financiële
sector worden vooral bepaald door de macht van binnenlandse kapitaal- en
overheidsactoren en de dynamiek op de mondiale grondstoffenmarkt. De
vastgoedmarkt in Polen daarentegen heeft sinds de introductie van een
markteconomie uitgebreider en ononderbroken financialisering ondergaan.
Vastgoed is ondergeschikt geraakt aan de dynamiek van financiële makten en doet
nu dienst als een beleggingsmarkt voor mondiaal mobiel kapitaal.
Om deze verschillen te verklaren heeft het proefschrift twee dimensies
vooropgesteld: de politieke regimes van Rusland en Polen en verschillende vormen
van integratie in de hiërarchische wereldeconomie. Hiermee levert dit proefschrift
een bijdrage aan de financialisering van vastgoed, in het bijzonder inpostsocialistische landen. Het laat zien hoe door de financialisering van vastgoed
internationale en binnenlandse machtsverhoudingen (opnieuw) geproduceerd en
onderhandeld worden, maar ook hoe deze veranderende machtsverhoudingen
vormgeven aan het proces van financialisering.
Deze studie is gebaseerd op een mix van voornamelijk kwalitatieve methoden die
zijn ingebed in een historische benadering van de politieke economie. Deze
methoden omvatten semigestructureerde interviews en de analyse van een breed
scala aan primaire en secundaire bronnen. Tijdens vijf onderzoeksperiodes tussen
2013 en 2016 heb ik 77 interviews afgenomen met professionals in de
vastgoedindustrie, de financiële sector, ambtenaren, planologen, architecten,
journalisten en politieke en stadsactivisten.