Titel Promotor Affiliaties "Korte inhoud" "Naar een patiëntgerichte behandeling voor multiple sclerose: een dendritische cel-gebaseerd vaccin voor de behandeling van multiple sclerose." "Nathalie Cools" "Laboratorium voor Experimentele Hematologie (LEH), Translationele Neurowetenschappen (TNW), Instituut voor Vaccin-en Infectieziekten (VAXINFECTIO)" "Multiple sclerose (MS) is een ontstekingsziekte van het centrale zenuwstelsel waarin het eigen immuunsysteem de isolatieschede rondom de zenuwuiteinden, myeline genaamd, aanvalt. Dit leidt tot verstoring van de signaaloverdracht in de hersenen en het ruggenmerg en tot verlies van hersenweefsel. MS is de meest voorkomende oorzaak van niet-traumatische hersenschade bij jonge volwassenen. Tot op heden worden veel aspecifieke immunomodulerende en algemene immunosuppressieve behandelingen gebruikt om de ziekte te vertragen, maar deze behandelingen hebben verschillende bijwerkingen, variërend van milde tot ernstige en levensbedreigende problemen, waaronder andere auto-immuunziekten en infecties. Er blijft dus een onvervulde behoefte bestaan ​​aan specifieke behandelingen met een goed veiligheidsprofiel. Het herstellen van antigeenspecifieke tolerantie is een interessante benadering om deze problemen aan te pakken. Theoretisch zou een beperkt aantal vaccinaties met tolerogene dendritische cellen (tolDC) op de lange termijn het eigen immuunsysteem van de patiënt opnieuw kunnen voeden. Op basis van ons eerdere onderzoek in het laboratorium naar MS en klinische studies bij andere auto-immuunziekten, zijn we klaar om de behandeling met tolDC naar MS-patiënten te brengen. Het doel van dit project is het beoordelen van de veiligheid en haalbaarheid van autologe met myeline-peptide geladen tolDC bij patiënten met actieve MS die deze celgebaseerde vaccinaties zullen ontvangen in een fase I klinische studie. Veiligheid zal worden geëvalueerd door het registreren van bijwerkingen. Haalbaarheid zal worden bepaald door succesvolle productie van tolDC. Positieve resultaten kunnen leiden tot klinische onderzoeken die de werkzaamheid evalueren." "De genetische basis voor terugval in multiple sclerose" "An Goris" "Laboratorium voor Neuro-immunologie" "In dit project wordt er onderzocht wat terugval in MS (multiple sclerose) veroorzaakt. Dit inzicht zou zorgen voor nieuwe targets voor behandelingen en tools voor prognose." "Neuronaal herstel in multiple sclerose door via antigen-specifieke tolerantie de balans tussen inflammatie en regeneratie terug in evenwicht te brengen (RESTORE)" "Nathalie Cools" "Laboratorium voor Experimentele Hematologie (LEH), Universidad de Navarra, Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA), Stichting Sanquin Bloedvoorziening, Westfälische Wilhelms-Universität Münster, Instituut voor Vaccin-en Infectieziekten (VAXINFECTIO)" "Multiple sclerose (MS) is een inflammatoire neurodegeneratieve ziekte van het centrale zenuwstelsel (CZS) waarvoor momenteel geen behandeling beschikbaar is die resulteert in genezing. Het is de belangrijkste oorzaak van niet-traumatische invaliderende neurologische aandoeningen bij jonge volwassenen met meer dan 500.000 getroffen mensen in Europa. Aangezien MS toeslaat tijdens de meest productieve tijd van het persoonlijke en professionele leven, leidt dit tot een grote fysieke en sociaal-economische belasting voor de patiënt, het gezin en de samenleving. Daarom is er nood aan nieuwe therapeutische interventies met verbeterde werkzaamheid en een verdraagbaarheid tov. bestaande geneesmiddelen. Omdat de neurodegeneratie aangewakkerd wordt door ontstekingsprocessen, veronderstellen we dat een verbeterd klinisch resultaat afhangt van het herstellen van de balans tussen ontsteking en neuronale zelfvernieuwing. In dit perspectief is celtherapie die specifiek gericht is op de schadelijke immuunreacties die MS veroorzaken, en ziekte-specifieke tolerantie induceren zonder de immuniteit tegen pathogenen en kanker te beïnvloeden, een veelbelovende benadering. Vanuit een eerder opgericht samenwerkingsnetwerk van Europese centra werkend in celtherapie (COST Action BM1305), wordt met centra uit vier verschillende EU-landen en twee extra partners nu de volgende stap gezet om antigeen-specifieke therapieën voor MS naar de kliniek te brengen. Onze doelstellingen zijn om de veiligheid, de klinische bruikbaarheid en het eerste proof-of-principle van therapeutische werkzaamheid van antigeen-specifieke tolerantie inducerende dendritische cellen (tolDC) bij MS-patiënten te evalueren in twee klinische klinische studies waarbij verschillende wijzen van tolDC-toediening worden vergeleken. Gecoördineerde patiënt- en gecentraliseerde MRI-monitoring, inclusief onderzoek naar radiologische correlaten voor neurodegeneratie, en immunomonitoring zullen ons in staat stellen om resultaten tussen onderzoeken direct te vergelijken. Antigen-specifieke celtherapie heeft het potentieel om een gepersonaliseerde en effectieve behandelingsoptie ​te bieden voor deze ​chronische ontstekingsziekte. Een effectieve therapie die de morbiditeit verlaagt door werkzaamheid te combineren met verminderde incidentie van nevenwerkingen en minder frequente hospitalisatie zou een doorbraak betekenen voor de gezondheidszorg van MS." "Multiple sclerose postdoctoraal onderzoek fellowship Emanuela Oldoni." "An Goris" "Laboratorium voor Neuro-immunologie, Onderzoeksgroep Experimentele Neurologie" "“ECTRIMS postdoctoral research fellowship exchange program” is een Europees programma voor jonge onderzoekers binnen Neurowetenschappen. Dit programma biedt de mogelijkheid om onderzoekers op te leiden in onderzoek naar Multiple sclerosis (MS). Het voornaamste doel is om de uitwisseling van informatie zo groot mogelijk te maken en om onderzoekers die gefocust zijn op de problemen in MS te laten groeien.MS is de meest voorkomende neurologische aandoening bij jongvolwassenen en de oorzaak van de ziekte is nog onbekend. De ziekte wordt gekenmerkt door een grote heterogeniteit tussen patiënten betreffende klinische (eerste symptomen, ernst van de ziekte, …) en paraklinische (labo waarden, beeldvorming) kenmerken. De voorbije jaren is er grote vooruitgang geboekt in het begrijpen van de genetische aanleg voor MS. De volgende uitdaging is inzicht krijgen in de heterogeniteit van de aandoening. Het doel van dit project is dan ook om onderzoek te doen naar biomarkers in verschillende lichaamsvloeistoffen (cerebrospinaal vocht en serum) gerelateerd aan de ziekte mechanismen, zoals inflammatie, demyelinisatie en verlies van axonen, en deze te combineren met klinische, genetische en beeldvorming gegevens binnen dezelfde studie populatie. Op deze manier kan bepaald worden of genetische factoren gelinkt kunnen worden aan bepaalde ziekte mechanismen, en of deze de impact op de uitkomst van de ziekte kunnen verklaren." "Een Rol voor B cellen in de Behandeling van Multiple Sclerose." "An Goris" "Laboratorium voor Neuro-immunologie" "Verschillende nieuwe behandelingen voor multipele sclerose (MS) kwamen de voorbije jaren op de markt of zijn in ontwikkeling. Deze evolutie stelt de neuroloog en persoon met MS voor een dilemma: voor welke therapie kiezen zij? Daarom willen we in dit project het werkingsmechanisme van veel gebruikte behandelingen bepalen en vooral de rol van een specifiek type van immuuncellen, de B cellen, daarin verhelderen. Vervolgens zullen we nagaan of genetische factoren kunnen voorspellen hoe een persoon met MS zal reageren op een behandeling." "Klinisch en preklinisch onderzoek naar het effect van cellulaire mediatoren op het bijsturen van pathogene responsen in multiple sclerose." "Vigor Van Tendeloo" "Translationele Neurowetenschappen (TNW), Antwerps chirurgisch training, anatomie en onderzoekscentrum (ASTARC), Instituut voor Vaccin-en Infectieziekten (VAXINFECTIO)" "In voorliggend project willen we de haalbaarheid en toepasbaarheid van tolerogene DC en Treg als cellulaire mediatoren om pathogene reacties in MS patiënten te onderdrukken, klinisch en preklinisch onderzoeken. Huidig onderzoek zal de fundamentele basis leggen voor de eventuele latere ontwikkeling van een cellulair vaccin voor de behandeling van MS. Patiënten die lijden aan MS zouden in de toekomst gevaccineerd kunnen worden met tolerogene DC en/of immuunonderdrukkende Treg om alzo autoreactieve T-cellen, die autoimmuniteit veroorzaken, te elimineren of te inactiveren." "Somatische mutaties die leiden tot CD8 + T-celproliferatie en bijdragen aan de pathogenese van multiple sclerose" "An Goris" "Laboratorium voor Neuro-immunologie" "In dit project wordt er onderzocht of en hoe somatische mutaties bijdragen aan de pathogenese van MS (multiple sclerosis)." "Heterogeneity in Multiple Sclerose - Inzichten uit beeldvorming, immunologie en genetica" "Bénédicte Dubois" "Onderzoeksgroep Experimentele Neurologie, Laboratorium voor Neuro-immunologie, Adaptieve Immunologie" "Achtergrond: Multiple sclerose is een auto-immuunziekte waarbij de ziekteheterogeniteit slecht begrepen wordt. Het verbeteren van onze inzichten in de processen die variatie tussen patiënten beïnvloeden genereert nieuwe inzichten die het therapeutische landschap kunnen aanvullen met gepersonaliseerde behandelingsopties.Doel: Door te focussen op beeldvorming, immunologie en genetica proberen we te ontrafelen hoe patiënten verschillen van elkaar en hoe mechanistisch verschillende behandelingen gelijkaardige ziekteprocessen kunnen beïnvloeden.Resultaten: Met behulp van flowcytometrie stelden we vast het CD40 risicoallel de vatbaarheid voor multiple sclerose verhoogt door de expressie van CD40 op het celoppervlak te verminderen in alle geteste B-cel subtypes. Daarenboven resulteert het CD40 risicoallel in een lagere totale expressie van CD40 maar met een toegenomen hoeveelheid aan alternatieve splice-vormen. Het CD40 risicoallel is ook geassocieerd met verminderde IL-10 niveaus. Opmerkelijk, het CD40 risicoallel is protectief voor andere antilichaam-gemedieerde auto-immuunziekten. Naast de CD40 bevindingen toonden we aan dat ‘magnetization transfer ratio’ (MTR, een semi-kwantitatieve maat voor myeline-inhoud) en volumetrische hersenindicatoren op MRI vooral beïnvloed worden door ongeïdentificeerde patiënt-specifieke factoren. Variatie over verloop van tijd en demografische variabelen zoals leeftijd, geslacht en ziekteduur verklaarden veel minder van de geobserveerde variatie. Ook de genetische risicoscore van alle varianten die de vatbaarheid aan multiple sclerose beïnvloeden was niet overtuigend geassocieerd met MTR of volumetrische maten. Dit impliceert dat vatbaarheid en heterogeniteit niet gedreven worden door dezelfde genetische factoren. We identificeerden dan ook twee onafhankelijke nieuwe associaties (rs6982453; rs3729856) op chr8p23 in de buurt van FDFT1 en CTSB met vatbaarheid aan demyelinisatie overheen drie weefsels (lagere piekhoogte MTR in normaal-ogende witte stof, normaal-ogende grijze stof en laesies). Daarenboven keken we ook naar hoe verschillende multiple sclerose behandelingen gelijkaardige perifere B-cel veranderingen induceren. Zowel interferon-bèta (IFNB) als fingolimod induceren ‘B cell-activating factor’ (BAFF) zonder de hoeveelheid van de antagonerende splice-vorm te verhogen. Niet onbelangrijk is dat de BAFF-geïnduceerde BAFF-receptor signalisatie het B-cel compartiment in de richting van een meer immature status kan sturen. Dit is het enige gekende gedeelde mechanisme tussen IFNB, fingolimod en andere gevestigde multiple sclerose behandelingen. Hoewel dit gesuggereerd werd door diermodellen, konden wij geen betrokkenheid aantonen van BAFF-geïnduceerde IL-10 signalisatie, CD40-geïnduceerde IL-10 signalisatie en IL-35 in de IFNB- en fingolimod-geïnduceerde regulatorische immuunstatus.Conclusie: Onze data benadrukken dat multiple sclerose patiënten verschillen in remyeliniserend potentieel zowel als genetische en immunologische compositie. Baseline verschillen geven vermoedelijk vorm aan de respons op behandeling en de verschillende behandelingen beïnvloeden waarschijnlijk dezelfde processen. Het begrijpen van deze processen laat toe om te evolueren in de richting van een op heterogeniteit gebaseerd patiënten management." "Grip krijgen op glibberige eiwitmodificaties bij multiple sclerose." "Jeroen BOGIE" "Immunologie & Infectie" "In voorgaand onderzoek hebben wij aangetoond dat lipiden, ook wel gekend als vetten, een belangrijke rol spelen in de regulatie van de ziekte- en herstel-bevorderende eigenschappen van immuuncellen in multiple sclerosis patiënten. Meer specifiek, onze resultaten laten zien dat vetten verkregen uit onze voeding, alsook vetten die worden aangemaakt door immuuncellen zelf, een grote invloed hebben op de auto-immuunreacties in mensen met multiple sclerosis. Echter, tot op heden is het nog onduidelijk welke onderliggende moleculaire mechanismen en welke vetten hiervoor verantwoordelijk zijn. In dit project zullen wij ontrafelen hoe de binding van een specifiek vetzuur genaamd palmitaat aan eiwitten bijdraagt aan ontwrichting van de beschermende functie van immuuncellen in multiple sclerose. Dit proces wordt ook wel palmitoylatie genoemd. Een toenemend aantal studies laat namelijk zien dat palmitoylatie cruciaal is bij het sturen van activiteit en afbraak van eiwitten, en daarmee de functie van alle cellen in ons lichaam." "Grip krijgen op glibberige eiwitmodificaties bij multiple sclerose." "Jeroen BOGIE" "Immunologie & Infectie" "In voorgaand onderzoek hebben wij aangetoond dat lipiden, ook wel gekend als vetten, een belangrijke rol spelen in de regulatie van de ziekte- en herstel-bevorderende eigenschappen van immuuncellen in multiple sclerosis patiënten. Meer specifiek, onze resultaten laten zien dat vetten verkregen uit onze voeding, alsook vetten die worden aangemaakt door immuuncellen zelf, een grote invloed hebben op de auto-immuunreacties in mensen met multiple sclerosis. Echter, tot op heden is het nog onduidelijk welke onderliggende moleculaire mechanismen en welke vetten hiervoor verantwoordelijk zijn. In dit project zullen wij ontrafelen hoe de binding van een specifiek vetzuur genaamd palmitaat aan eiwitten bijdraagt aan ontwrichting van de beschermende functie van immuuncellen in multiple sclerose. Dit proces wordt ook wel palmitoylatie genoemd. Een toenemend aantal studies laat namelijk zien dat palmitoylatie cruciaal is bij het sturen van activiteit en afbraak van eiwitten, en daarmee de functie van alle cellen in ons lichaam."