The re-autonomization of the modal auxiliaries in Dutch

​Deze thesis beoogt een grondige analyse van het herautonomiseringsproces van de Nederlandse modale hulpwerkwoorden. Ze heeft tot doel de timing, de grammaticale en semantische eigenschappen, alsook de factoren die een rol spelen in het ontstaan en de ontwikkeling van de nieuwe autonome gebruiken van de modale werkwoorden te onderzoeken. De studie is corpusgebaseerd en maakt gebruik van representatieve steekproeven uit drie verschillende stadia van het Nieuw Nederlands, te weten: Vroegnieuwnederlands, Nieuwnederlands en huidig Nederlands. Ze toont aan hoe kunnen, mogen en moeten in het huidige Nederlands in toenemende mate zelfstandig gebruikt worden in de zin (d.w.z. zonder de aanwezigheid van een ander hoofdwerkwoord), terwijl in hoeven de toename van nieuwe autonome gebruiken al plaatsvond vanaf het Nieuwnederlands. Ze laat ook zien dat de nieuwe autonome gebruiken geen voortzetting zijn van de oorspronkelijke hoofdwerkwoorden, maar integendeel ontstaan zijn uit de zuiver hulpwerkwoordelijke gebruiken (via een tussenfase met een geïmpliceerd hoofdwerkwoord), hetgeen suggereert dat we hier te maken hebben met een geval van (collectieve) degrammaticalisatie. Vanuit grammaticaal perspectief toont de studie aan dat de ontwikkeling van de nieuwe autonome gebruiken langs twee alternatieve paden verloopt. Enerzijds zijn er gevallen waarvan het eerste argument verwijst naar een stand van zaken. Anderzijds zijn er gevallen met een (pro)nominaal eerste argument. Vanuit semantisch oogpunt wordt aangetoond dat de nieuwe autonome gebruiken (zeer) subjectieve en intersubjectieve betekenissen uitdrukken (vergelijkbaar met de hulpwerkwoorden), en geen lexicale betekenissen (in tegenstelling tot hun oorspronkelijke hoofdwerkwoorden). Wat de mogelijke verklaringen voor het herautonomiseringsproces betreft, toont de studie aan dat hoewel directionele elementen een rol spelen in het stimuleren van nieuwe autonome gebruiken van het type met een (pro)nominaal eerste argument (net zoals in andere Germaanse talen), zij niet de bepalende factor zijn die de algemene herautonomiseringstendens in het Nederlands veroorzaakt. Negatie daarentegen lijkt wel een rol te spelen in het algehele herautonomiseringsproces, maar hoe precies blijft vooralsnog onduidelijk.

Jaar van publicatie:2020

Trefwoorden:Doctoral thesis

Toegankelijkheid:Open