Kennisbanksystemen in praktijk: benaderingen, toepassingsgebieden en beperkingen

Tijdens de laatste decennia is onze samenleving veranderd in een kennismaatschappij, waarin continue innovatie belangrijker dan ooit geworden is. Het zijn niet enkel R&D departementen meer die verantwoordelijk zijn voor die innovatie, maar in toenemende mate wordt deze gedragen door andere experten binnen een bedrijf. In deze thesis onderzoeken we hoe expertkennis gebruikt kan worden om krachtige systemen te ontwikkelen, en hoe deze systemen vorm moeten krijgen om de kennis van experten maximaal te benutten.

In navolging van Liebowitz bekijken we expertkennis op drie niveaus : i) het niveau van de domeinkennis, dit is de feitelijke kennis over het domein, ii) het niveau van inferentiekennis. Dit is de kennis om een kleine, welomlijnde taak te kunnen uitvoeren. iii) het niveau van de taakkennis, dit is de kennis die nodig is om een complexe taak te kunnen uitvoeren, door ze te ontleden in kleinere sub-taken en de correcte oplossingsmethoden te selecteren (Liebowitz, 2003). Het onderscheid tussen deze soorten kennis kan makkelijk afgestemd worden op het onderscheid tussen domeinkennis en inferentietaken dat gemaakt wordt binnen het kennisbankparadigma (zie bv. Van Hertum, 2016 voor meer informatie over het kennisbankparadigma). In dit onderscheid zijn de eenvoudigste inferentietaken een voorbeeld van inferentiekennis, terwijl het selecteren van de juiste inferentietaak -of een combinatie van inferentietaken- om een probleem op te lossen, een voorbeeld is van taakkennis.  Het verzamelen van deze verschillende soorten kennis om een kennisbank-systeem te bouwen, vereist verschillende kennisverwervingsactiviteiten. Met behulp van zes gevalstudies ontwerpen we een gedeeltelijke classificatie van beslissingsondersteunende systemen. Daarenboven doen we aanbevelingen voor de kennisverwerving voor elk van de systemen.

De eerste categorie van systemen zijn juridische toepassingen. Deze systemen ondersteunen gebruikers in het maken van correcte beslissingen op basis van de wet. Correctheid en verklaarbaarheid van de resultaten zijn uiteraard belangrijke eisen van juridische toepassingen. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, wordt het omgaan met wetgeving niet voornamelijk gekenmerkt door deductief redeneren, maar meestal door redeneren met uitzonderingen en onvolledige informatie. Dit heeft een invloed op de ontwikkeling en configuratie van de toepassing, die een hoge mate van interactiviteit moet vertonen. Productconfiguratiesystemen zijn de tweede soort toepassingen. Ze beperken zich niet tot het ontwerpen van tastbare producten, maar kunnen ook worden gebruikt om immateriële artefacten te ontwikkelen, zoals een cursusprogramma of communicatiesjablonen. De kennis van domeinexperten is onmisbaar bij de ontwikkeling van een configurator, en een configuratieproject moet er expliciet op gericht zijn om domein experten te betrekken. De derde categorie van toepassingen is de categorie van planningstoepassingen. De wetenschappelijke kennis over personeelsplanning is enorm, maar het gebruik van deze kennis in praktijk is beperkt. In deze thesis vinden we dat niet enkel de kwaliteit van de planning belangrijk is, maar ook de sociale rol die planners binnen het bedrijf innemen. De laatste categorie is een overkoepelende categorie van toepassingen voor derden. Hierbij beschikt het bedrijf dat de toepassing ontwikkelt niet over alle kennis. Een meer of minder belangrijk deel van de kennis is enkel beschikbaar voor de derde partij – vaak een externe klant die de toepassing gebruikt.

Dit proefschrift licht toe voor welk soort projecten kennisbanksystemen het meest geschikt zijn en doet aanbevelingen over hoe ze efficiënt ontwikkeld kunnen worden.

Liebowitz, J., & Megbolugbe, I. (2003). A set of frameworks to aid the project manager in conceptualizing and implementing knowledge management initiatives. International Journal of Project Management, 21(3), 189–198. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/S0263-7863(02)00093-5

Van Hertum, P. (2016). New Language Constructs and Inferences for the Knowledge Base Paradigm: A Business and Multi-agent Perspective. Retrieved from https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/551798/1/thesis_0710_Lirias.pdf