< Terug naar vorige pagina

Project

Van retorica naar interdiscursiviteit: Receptie van een culturele paradigmawisseling in de Duitse literatuur na 1800

Tussen 1500 en 1800 domineerde de retorica de Europese cultuur. Ze fungeerde niet alleen als een set formele regels, maar ook als een waarden- en cultureel denksysteem. Als zodanig was ze nauw verbonden met absolutistische monarchieƫn en het christendom. In het onderwijs stond ze nog tot ver in de negentiende eeuw centraal. Na 1800 verloor de retorica echter haar maatschappelijke functie als alomvattend cultureel systeem. Wat overbleef was een gespecialiseerde discipline met praktische overtuigingsregels. Belangrijke factoren in deze transitie waren de Industriƫle Revolutie en de politieke opkomst van de burgerij, die vooral in Duitsland tot problemen leidden. Beide moderniseringsprocessen werden versterkt door de opkomst van nieuwe maatschappelijke sectoren, die zich kenmerkten door hun eigen kennis, normen en taalgebruik (ook wel discoursen genoemd). Deze discoursen werden steeds vaker gecombineerd tot zogenaamde interdiscoursen. Schrijvers toonden zich het meest bekwaam in deze interdiscursieve vormen van taalgebruik. De hypothese van dit project is dat interdiscoursen de retorica als dominant communicatiesysteem vervingen, omdat de communicatieve specialisering van de maatschappij steeds verder toenam. Retorische stijlfiguren zoals tropen verdwenen niet uit de Duitse literatuur, maar schrijvers gebruikten ze steeds meer op een interdiscursieve manier. Zo verwerkten zowel progressieve als conservatieve auteurs uitvindingen als de trein als symbolen in hun werk.

Datum:1 okt 2019 →  30 sep 2022
Trefwoorden:rhetoric, interdiscursivity, paradigm shift, German literature, 1800, functional differentiation, technological progress, tropes, battle of ideas
Disciplines:Discourse studies, Duitse literatuur, Retoriek, Stijl en tekstuele analyse, Sociologie van literaire teksten