'Van de woede der Noormannen en vertalers verlos ons heer!' Opvattingen over vertaling en juridisch vertaalbeleid in België, 1830-1914

Het afgelopen decennium was er in de vertaalwetenschappen een toenemende belangstelling voor vertaling in institutionele contexten (Koskinen 2008, 2014; Meylaerts 2011; Wolf 2012; Kang 2014; Schäffner, Tcaciuc en Tesseur 2014; Prieto Ramos en Guzmán 2017…): een onderzoeksdomein waaraan voordien weinig aandacht werd besteed (Mossop 1988), in de van oudsher op literatuur gerichte discipline. Dit proefschrift, over institutionele vertaling in België (1830-1914) is een exponent van deze trend, alsook van de gestage aangroei van vertaalwetenschappelijke studies met een historisch perspectief (O’Sullivan 2012, p. 131). Daarnaast tracht het een lacune te vullen in de historiografie over de Vlaamse Beweging en de Belgische taalkwestie, waarin de rol van vertaling en vertalers tot dusver weinig belicht en begrepen werd. Op basis van D’hulsts benadering van vertaalhistorisch onderzoek (D’hulst 2001), bespreekt het de opvattingen van mensen over vertaling (aan zich) en over de manier waarop vertaling door de staat werd ingezet in de rechtspraak en de bekendmaking van wetgeving. Voorafgaand aan deze analyse wordt het wettelijk kader rond deze domeinen van juridische vertaling gereconstrueerd, en schetsen we de contouren van de vertaalpraktijk, waarbij vertalers en vertaaldiensten uit de schaduw van de historiografie worden gehaald. Dit onderzoek is complementair aan meer conceptuele en comparatieve studies over institutionele vertaling in België door Meylaerts (2007, 2009…) en meer praktijkgerichte studies door Schreiber en D’hulst (2014), Ingelbeen en Schreiber (2017) en Van Gerwen (2019).

Trefwoorden: gerechtsvertaling, institutionele vertaling, taalbeleid, taalkwestie, vertaalbeleid, vertaalgeschiedenis, vertaalideologie, vertaalpolitiek, Vlaamse Beweging.

D'HULST, L. and M. SCHREIBER, "Vers une historiographie des politiques des traductions en Belgique durant la période française", Target, 26/1, 2014, pp. 3-31; D'HULST, L., “Why and How to Write Translation Histories?”, in: J. MILTON (ed.), Emerging views on translation history in Brazil, São Paulo, Humanitas, 2001, pp. 21-32; INGELBEEN C., and M. SCHREIBER, "Translation Policies in Belgium During the French Period (1792-1814). Legal and Administrative Texts", Parallèles, 29/1, 2017, pp. 34-44; KANG, J.-H., "Institutions Translated. Discourse, Identity and Power in Institutional Mediation", Perspectives, 22/4, 2014, pp. 469-478; KOSKINEN, K., "Institutional translation. The Art of Government by Translation", Perspectives, 22/4, 2014, pp. 479-492; KOSKINEN, K., Translating Institutions. An Ethnographic Study of EU Translation, Manchester, St. Jerome, 2008; MEYLAERTS, R., "Et pour les flamands, la même chose. Quelle politique de traduction pour quelles minorités linguistiques?", Meta, 54/1, 2009, pp. 7-21; MEYLAERTS, R., "Translational Justice in a Multilingual World. An Overview of Translational Regimes", Meta, 56/4, 2011, pp. 743-757; MOSSOP, B., “Translating Institutions. A Missing Factor in Translation Theory”, TTR, 1/2, 1988, pp. 65-71; O’SULLIVAN, C., “Introduction. Rethinking Methods in Translation History”, Translation Studies, 5/2, 2012, pp. 131-138; PRIETO RAMOS, F. and D. GUZMÁN, “Legal Terminology Consistency and Adequacy as Quality Indicators in Institutional Translation. A Mixed-Method Comparative Study”, in: F. PRIETO RAMOS (ed.), Institutional Translation for International Governance: Enhancing Quality in Multilingual Legal Communication, London, Bloomsbury, 2017; SCHÄFFNER, C., L.S. TCACIUC and W. TESSEUR, "Translation Practices in Political Institutions. A Comparison of National, Supranational, and Non-Governmental Organisations", Perspectives, 22/4, 2014, pp. 493-510; VAN GERWEN, H., 2019. 'Tous les citoyens sont censés connaître la loi'. Étude des pratiques de traduction et de transfert dans le domaine juridique belge (1830-1914), KU Leuven: unpublished dissertation, 2019; WOLF, M., Die vielsprachige Seele Kakaniens: Übersetzen und Dolmetschen in der Habsburgermonarchie 1848 bis 1918, Vienna, Böhlau Verlag, 2012.