Sabbatperiode Dirk Speelman: Distributionele semantiek en Digital Humanities

Recente methodologische vorderingen op het vlak van corpusgebaseerde distributionele semantiek hebben het mogelijk gemaakt om semantiek te bestuderen op nieuwe manieren en, vooral, op een schaal die voordien ondenkbaar was, en dit zowel binnen eerder theoretisch/descriptief als binnen meer toegepast onderzoek. Daar waar doorgedreven empirisch taalkundig onderzoek het voordien voor de studie van semantiek moest stellen met een eerder beperkte set aan instrumenten, zeker vergeleken met wat beschikbaar was om de vormelijke kant van taal te bestuderen, en de studie van semantiek noodgedwongen manueel en kleinschalig bleef, kon nu eindelijk een langverwachte inhaalbeweging worden gemaakt en kon semantiek eindelijk een volwaardige plaats veroveren in grootschalig empirisch taalkundig onderzoek. Nadat ik me in het laatste decennium intensief toelegde op de uitdieping, verfijning en toepassing van deze nieuwe benadering binnen hoofdzakelijk lexicologisch onderzoek — een logisch vertrekpunt—, is de tijd rijp om te verbreden en het potentieel ervan in andere domeinen aan te boren. In deze op herbronning, studie en exploratie gerichte sabbatperiode wil ik verbreding in drie mogelijke richtingen grondig verkennen en voorbereiden. In alle drie de gevallen betreft het domeinen waarin nu al intensief gebruik wordt gemaakt van geavanceerde corpusgebaseerde methodes, maar voorlopig hoofdzakelijk voor de studie van meer formele aspecten van taal, zonder (of slechts zelden met) incorporatie van schaalbare operationaliseringen van semantiek, een toevoeging die nochtans een belangrijke verrijking kan betekenen. Het eerste domein is de corpusgebaseerde studie van het gebruik van constructies (in een taalgebruiksgebaseerd theoretisch kader). Het tweede domein is dat van toegepaste tekstuele analyse in een Digital Humanities-context (met het oog op de studie van concepten in literaire en historische teksten). Het derde domein is dat van de analyse van communicatie en taalgebruik in sociale media (met het oog op opinion mining en de studie van de verspreiding van informatie, desinformatie en misinformatie).