< Terug naar vorige pagina

Project

Representaties van verantwoordelijkheid in de Japanse cultuur

(translated from English) by a third person.


Ik zou graag het voorkomen van de aanwezigheid van het verantwoordelijkheidsgevoel in de Japanse cultuur onderzoeken. In andere woorden, hoe tekens van verantwoordelijkheidsgevoel naar voren zijn gekomen en van belang zijn in de Japanse cultuur; wat de voorwaarden zijn voor dat verantwoordelijkheidsgevoel; wat cruciale elementen zijn voor het ontstaan van dat verantwoordelijkheidsgevoel; waar men dat verantwoordelijkheidsgevoel kan plaatsen en wie verantwoordelijkheid opneemt in de samenleving, in bedrijven of groepen, hoe men verantwoordelijkheid opneemt, of om het anders te zeggen, welke soort acties zou men kunnen verwachten van iemand die verantwoordelijkheid opneemt; wat de relatie is tussen verontschuldiging, excuus en verantwoordelijkheid; hoe men iemand kan betalen of compenseren voor zijn verantwoordelijkheid, en zo verder. Bovendien zou ik ook graag de collectieve verantwoordelijkheid, de individuele verantwoordelijkheid en de onverantwoordelijkheid in de Japanse cultuur onderzoeken.

 

Vreemd genoeg is er maar weinig literatuur voor handen die uitvoerig spreekt of dieper ingaat op de aanwezigheid of notie van het verantwoordelijkheidsgevoel in de Japanse cultuur, ook al zijn onderwerpen over verantwoordelijkheid erg populair, niet alleen in scholen of bedrijven, maar ook in het alledaagse leven in Japan. Zonder twijfel is dat verantwoordelijkheidsgevoel bezitten een van de belangrijkste deugden in Japan. Er bestaat buitengewoon veel literatuur over het verantwoordelijkheidsgevoel tijdens de periode rond de Tweede Wereldoorlog; in het bijzonder betreffende het leger, de politiek en de keizer. Bovendien zijn er ook sommige boeken gepubliceerd over het individuele verantwoordelijkheidsgevoel. Ik denk dat men het onderzoek naar deze verantwoordelijkheid op verschillende manieren zou kunnen benaderen, zoals op historisch vlak, op filosofisch vlak, op sociologisch vlak, op antropologisch vlak, op cultureel vergelijkend vlak, op politiek vlak en zo verder. En toch beperk ik me niet tot één enkele benadering.  Ik zal onderzoek doen naar elke vorm van literatuur over de verantwoordelijkheidszin om zo de voorstelling van het verantwoordelijkheidsgevoel in de Japanse cultuur uitgebreid te onderzoeken.

 

De volgende onderwerpen die ik wil behandelen, zijn; de gedachten van Masao Maruyama, de notie van Kuuki ( sfeer; humeur) in relatie tot anderen, gedachtewisselingen over de verantwoordelijkheid van de Tweede Wereldoorlog, individuele verantwoordelijkheid, herstellende verantwoordelijkheid, de correlatie tussen de verontschuldiging en de compensatie, filosofische  beschouwing over de verantwoordelijkheid, sociaal - psychologische studie over de verantwoordelijkheid, vergelijking met het verantwoordelijkheidsgevoel in andere culturen, en gedachten van niet Japanners over de Japanse cultuur. Ik ben eveneens geïnteresseerd in een literatuur over Japan door Luís Fróis, een Portugese missionaris in Japan in de 16de eeuw.

 

Een fenomeen dat uniek zou zijn in de Japanse cultuur is de aanwezigheid van Kuuki. Om te kunnen omgaan met het verantwoordelijkheidsgevoel, in het bijzonder in de Tweede Wereldoorlog, is het onmisbaar om het begrip Kuuki te analyseren. Kuuki wordt beschouwd als een bepaalde sfeer die de opvattingen van de individuele groepsleden, vergaderingen en gemeenschappen gaat domineren. Daarom gaat het vaak de individuele opvatting binnen de groep onderdrukken. Zo kan een belangrijke beslissing het gevolg zijn van de Kuuki , en niet van de wil of de opinie van iemand in de vergadering. Vreemd genoeg is het gevolg daarvan dat iedereen zich vrij voelt van eigen verantwoordelijkheid voor die beslissing.

 

Dit is een voorbeeld dat het naar voren treden van de verantwoordelijkheid in Japan anders zou kunnen zijn dan in andere culturen. Het is te ruw, maar wel zeer interessant dat Maurice Pinguet, een Franse filosoof, in zijn boek “La mort volontaire au Japon”, (“自死の日本史”), beweert dat in Japan iemand zijn verantwoordelijkheid moet nemen op basis van de gevolgen, en niet op basis van zijn wil. Daartegenover , is  in het Westen echter de wil een sleutelgedachte uit de Christelijke traditie. Iemand kan zichzelf veroordelen en zichzelf het uiterste opleggen, zoals met zelfmoord in Japan. Terwijl in het Westen enkel God kan veroordelen tot het uiterste, wat dan betekent dat het niet is toegestaan om zichzelf in Westen tot het uiterste te veroordelen. Daarom wordt in het Westen, waar men het leven niet in eigen handen heeft, tenminste toch op het ultieme moment,  een extreme zelf veroordeling zoals zelfmoord niet toegestaan als compensatie voor een bepaalde daad.


 

 

 

Het zou vruchtbaar zijn om onderzoek te doen over de “ periode van de Strijdende Staten” in Japan. Het is interessant te noteren dat de meeste leiders verbleven in een veilige omgeving en niet daadwerkelijk gingen vechten in de velden. Bovendien verontschuldigden ze zich niet, noch namen enige verantwoordelijkheid op zich in het geval ze verloren. Het zou best mogelijk zijn om die situatie te associëren met de cultuur van Japanse bedrijven, instituten en groepen zoals ze nu bestaan. Een ander ding dat ik me afvraag is dat terwijl de spirit van de noblesse oblige in die tijd bestond in verscheidene Europese culturen, in Japan , naar ik meen, die soort cultuur niet bestond.

 

 

Daarnaast is er in Japan een tendens dat de samenleving niet echt doordringend probeert te onderzoeken wat de redenen zijn waarom iemand iets verkeerd deed of waarom er iets verkeerds gebeurde. Zo is het bijvoorbeeld heel gebruikelijk dat politici de beloftes die ze publiekelijk gedaan hebben, niet houden. Bovendien is het algemeen bekend dat Japan zichzelf niet heeft beoordeeld of onderzocht heeft betreffende de Tweede Wereldoorlog en de oorlog in Irak, wat betekent dat niemand door Japan zelf beschuldigd werd voor verkeerdelijk genomen beslissingen of voor de gevolgen van de oorlogen. De Japanse regering heeft niet geprobeerd om ze te onderzoeken en de meerderheid van de Japanse burgers blijken daarover onverschillig te zijn, wat toch eigenaardig is. Vanuit een ander perspectief, is in Japan de verontschuldiging de sleutel tot compensatie voor de “gevolgen” als een daad van verantwoordelijkheid. Excuses zijn over het algemeen in de eerste plaats niet welkom. Ze kunnen worden aanvaard, maar alleen pas na een verontschuldiging. In feite  is het uiten van gevoelens van verontschuldiging, misschien wel belangrijker dan uit te leggen wat er gebeurd is en waarom iemand iets deed. Enkel in de Japanse cultuur kan een verontschuldiging een compensatie worden, wat in het Westen , naar ik meen, niet het geval is.

 

Kortom, ik zou graag uitvoerig onderzoek verrichten naar het voorkomen van het verantwoordelijkheidsgevoel in de Japanse cultuur, zonder enige beperking, noch van binnenuit, noch van buitenaf. Ik ben ervan overtuigd dat mijn project kan bijdragen tot betere kennis van niet alleen de academici, maar van elke mens, die geïnteresseerd is in elke vorm van verantwoordelijkheidsgevoel in de Japanse cultuur.

 

Datum:27 okt 2016 →  20 jul 2020
Trefwoorden:Japanese Culture
Disciplines:Talen, Literatuurwetenschappen
Project type:PhD project