Proprioceptieve stoornissen en het effect van proprioceptieve training bij personen met recidiverende aspecifieke lagerugpijn: van spierspoel tot sensorimotorische cortex.

Lagerugpijn (LRP) is een welgekend gezondheidsprobleem. Zo’n 84% van de wereldbevolking zal minstens één keer in zijn leven LRP ervaren. Wereldwijd is het de hoofdoorzaak van beperking en ziekteverzuim en in België leidt het tot een jaarlijkse kost van € 1.2 miljard. In het merendeel van de gevallen (90%) is LRP aspecifiek, aangezien er geen oorzaak voor de klachten gevonden kan worden. Hoewel klinische richtlijnen vermelden dat de prognose van acute aspecifieke LRP gunstig is, blijkt uit recent onderzoek dat twee derde van de patiënten met aspecifieke LRP één jaar na het ontstaan van de klachten nog steeds pijn heeft. Daarenboven blijken huidige behandelinterventies vaak geen succes op lange termijn te hebben, wat verklaard kan worden door het feit dat onderliggende mechanismen van aspecifieke LRP nog niet volledig gekend zijn.
 
Een sleutelfactor in het ontstaan van aspecifieke LRP is een verstoorde posturale controle, of de mogelijkheid om balans te bewaren of te herstellen tijdens eender welke houding of activiteit. Optimale posturale controle vereist dat de hersenen proprioceptieve signalen uit verschillende lichaamsregio’s verwerken, afwegen en integreren met vestibulaire en visuele signalen. Op basis van deze integratie wordt een gepaste spierrespons gegenereerd om het evenwicht te bewaren. Uit onderzoek blijkt dat patiënten met LRP een verstoorde posturale controle hebben, wat mogelijks veroorzaakt wordt door het feit dat ze minder vertrouwen op proprioceptieve signalen uit de rugspieren en ter compensatie op een stereotype manier meer vertrouwen op enkelspierproprioceptie. Personen met LRP vertonen een verminderde variabiliteit in posturale controle, hoewel variabiliteit als een essentiële voorwaarde voor het optimaal functioneren van biologische systemen beschouwd wordt. Een verdere uitdieping van de onderliggende mechanismen van deze verstoorde proprioceptieve posturale controle is nodig.
 
Onderzoek naar LRP is zich de laatste jaren meer en meer gaan richten op de hersenen. Patiënten met LRP blijken verschillende motorische en sensorische hersenveranderingen te vertonen. In vergelijking met gezonden hebben ze een veranderde somatotopische organisatie van de primaire somatosensorische cortex tijdens tactiele stimulatie en een vergrote symmetrische activatie van de motorische cortex tijdens een anticipatorische posturale controletaak. De proprioceptieve stoornissen bij personen met LRP zouden gelinkt kunnen zijn aan een verminderde mogelijkheid van de hersenen om proprioceptieve signalen te verwerken en integreren. Deze proprioceptieve verwerking en de link met posturale controle werden echter nog niet onderzocht bij patiënten met LRP.
 
Het doel van dit doctoraatsproject is het uitklaren van de verwerking van proprioceptieve signalen in de hersenen. Functionele magnetische resonantie beeldvorming (fMRI) en lokale spiervibratie op enkel- en rugspieren zal gebruikt worden om de corticale activatie tijdens proprioceptieve stimulatie te onderzoeken. Het  project bestaat uit drie fases. Ten eerste zullen proprioceptieve stoornissen en de impact hiervan op posturale controle bepaald worden bij patiënten met terugkerende, aspecifieke LRP en bij gezonde personen. Non-lineaire analyses zullen gebruikt worden om proprioceptieve variabiliteit in posturale controle, of de mogelijkheid om flexibel te reageren op posturale verstoringen, te onderzoeken. Ten tweede zal de centrale verwerking van enkelspier- en rugspierproprioceptie en de link met posturale controle onderzocht worden. Tenslotte zullen we nagaan of een proprioceptief trainingsprogramma posturale controle verbetert en of dit ondersteund wordt door veranderingen in de centrale verwerking van proprioceptie. Dit project kan bijdragen aan het ontwikkelen van meer effectieve behandelvormen om pijn en beperking bij personen met LRP te verminderen.
 
Samengevat is het hoofddoel van dit doctoraatsproject het uitdiepen van onderliggende mechanismen van proprioceptieve stoornissen bij patiënten met terugkerende aspecifieke LRP en bijgevolg bijdragen tot een meer optimale preventie, diagnose en revalidatie van patiënten met LRP.