Patiënten en passies. Katholieke visies op pijn in negentiende-eeuws Oostenrijk.

Patienten en passies. Katholieke visies op pijn in het negentiende-eeuwse Oostenrijk. In de nog steeds vrij jonge geschiedenis van de pijn komt er meer en meer kritiek op de teleologische benadering die een groeiende secularisering en medicalisering van de pijn in de moderne periode veronderstelt. In de negentiende eeuw, zo klinkt het narratief, verloor pijn zijn statuut als 'gave' van God en werd het iets dat vermeden moest worden en in toenemende mate controleerbaar werd dankzij de medische vooruitgang zoals b.v. de uitvinding van de anesthesie. Tegen die achtergrond lijken talrijke religieuze praktijken van het negentiende-eeuwse katholicisme anachronistische overblijfselen van middeleeuwse, pijn-idealiserende tradities en devoties zoals Christus' lijden, in strijd met seculiere en medische perspectieven. In dit project gaan we er van uit dat dit narratief van contrast de geschiedenis van katholieke visies op pijn niet op adequate wijze vat. Hoewel er inderdaad een relatief kleine elitegroep deze idealisering van de passie cultiveerde, probeerden caritatieve organisaties, hospitalen en religieuze orden die betrokken waren in de gezondheidszorg zich net te richten op het verminderen van de pijn van anderen. In dit project willen we ons focussen op locaties en situaties waarin zowel de positieve als de negatieve visies op pijn tegelijkertijd voorkwamen. We analyseren hun co-existentie en hun interactie door aandacht te besteden aan verschillende groepen in wat toen het 'Heilige' Tirol heette. We bestuderen daarbij de gestigmatiseerden, de personificaties van de revitalisering van het katholicisme en vaak behandeld als uitzonderlijke medische casussen, en we richten ons ook op de patiënten van lokale dokters, van het gesticht in Hall (dat in 1830 de deuren opende) en van de Zusters van Liefde van Sint Vincentius a Paulo, een vrouwelijke religieuze orde die actief was in de gezondheidszorg. We zullen nagaan wat katholieken zagen als emotionele en/of fysieke pijn, hoe ze pijn interpreteerden en of deze interpretaties als of niet beïnvloed werden door nieuwe medische ontwikkelingen, en hoe ze omgingen met pijn – met praktijken van pijn lindering, meditatie (op de passie va Christus) of zelfs het cultiveren van de pijn. Op deze manier kan de sterke differentiering tussen religieuze en medische visies op pijn in de negentiende eeuw worden herzien en herwint de geschiedenis van katholieke pijn weer wat van zijn complexiteit. Tenslotte kunnen we via de historisering van pijn en van de reacties op het lijden (van anderen) vragen behandelen over medelijden en sympathie, hedendaagse vagen over wiens lijden we in staat zijn te zien en met wie we kunnen meevoelen.

Trefwoorden:GESCHIEDENIS VAN (RELIGIEUZE) CULTUUR, GESCHIEDENIS VAN HET LICHAAM, GESCHIEDENIS

Disciplines:Algemene psychologie

Project type:Samenwerkingsproject