< Terug naar vorige pagina

Project

Op dezelfde campus? Acculturatie, discriminatie en intergroepsrelaties tussen universiteitsstudenten van Turkse en Belgische afkomst

Er is veel onderzoek gedaan naar de acculturatieprocessen van de kinderen van immigranten in West-Europa. Er is met name vaak gefocust op de acculturatie van kinderen van Turkse immigranten, waarbij veel wetenschappelijke aandacht is besteed aan debatten over integratie en onderwijs. Dit proefschrift biedt een bijdrage aan dit wetenschappelijke debat door de acculturatie-ervaringen en -perspectieven van zowel Turkse als Belgische afkomst studenten in het hoger onderwijs in Vlaanderen (het noordelijk deel van België) te analyseren. 

Uit het overzicht van het acculturatieonderzoek dat in het eerste deel van het proefschrift wordt gepresenteerd, blijkt dat er nog een aantal blinde vlekken bestaan. Ten eerste heeft het onderzoek de acculturatieprocessen van etnische meerderheidsgroepen over het hoofd gezien. Dit is vreemd, omdat acculturatie wordt gedefinieerd als een wederzijds aanpassingsproces. Deze nauwe focus op de ervaringen van etnische minderheden beperkt ons begrip van acculturatie in de hele samenleving door de manier waarop etnische meerderheidsgroepen denken en handelen over intergroepscontacten over het hoofd te zien. Ten tweede heeft het onderzoek weinig aandacht besteed aan een belangrijke potentiële hinderpaal voor acculturatie in het onderwijs, namelijk de ervaringen van minderheidsstudenten met discriminatie, zowel door medestudenten als door leerkrachten. Ten derde heeft het onderzoek de neiging om de rol van peer-relaties over het hoofd te zien, namelijk contact en vriendschap, in het bevorderen of belemmeren van succesvolle acculturatie. Hoewel zulke peer relaties een cruciale rol spelen in het acculturatieproces, is er weinig wetenschappelijke aandacht besteed aan het begrijpen van wat de interpersoonlijke contacten en vriendschapsvorming van studenten in multi-etnische onderwijssettings bevordert of belemmert. Tot slot is in de acculturatiestudies in West-Europa weinig aandacht besteed aan de institutionele context - in de eerste plaats aan de manier waarop het universiteitsbeleid invloed heeft op de acculturatie-ervaringen van etnische minderheids- en meerderheidsstudenten in de aula (en op de campus in het algemeen). Dit proefschrift wil deze leemten op het gebied van acculturatieonderzoek helpen opvullen en het broodnodige licht werpen op de manier waarop studenten in het specifieke domein van het hoger onderwijs omgaan met interculturele spanningsvelden. 

Het tweede deel van het proefschrift bestaat uit empirische hoofdstukken. Deze hoofdstukken zijn gebaseerd op gegevens die verzameld werden via diepgaande kwalitatieve interviews met studenten van Turkse en Belgische afkomst in één hogeronderwijsinstelling in Vlaanderen. De focus op de acculturatie-ervaringen en -opvattingen van deze studenten biedt verschillende inzichten. Ten eerste beschouwen de leden van etnische meerderheidsgroepen acculturatie als een verantwoordelijkheid voor immigranten en hun nakomelingen, ondanks het feit dat het wetenschappelijk gedefinieerd wordt als een wederzijds aanpassingsproces: dit houdt een asymmetrisch begrip van acculturatie in stand. Ten tweede ervaren Turks-Belgische studenten verschillende vormen van discriminatie en microagressie door docenten en leeftijdsgenoten in het secundair en hoger onderwijs. Deze bevindingen wijzen er sterk op dat juist de instellingen die belast zijn met het faciliteren van de acculturatie een aantal discriminatie-ervaringen bij allochtone leerlingen reproduceren. Ten derde, terwijl acculturatieonderzoek vaak gericht is op de effecten van acculturatiestrategieën op intergroepsrelaties, onderstrepen onze empirische bevindingen dat studenten van de etnische minderheid en meerderheid verschillen in de manier waarop ze denken over intergroepscontacten en deze in de praktijk benaderen, in de manier waarop ze toenadering zoeken tot leeftijdgenoten en collegiale relaties en vriendschappen vormen. Homofiele voorkeuren, sociale uitsluiting en de extra ontmoetingsmogelijkheden die de etnisch diversere universitaire omgeving biedt, zijn de belangrijkste determinanten voor de ontwikkeling van vriendschapspatronen - zowel binnen als buiten de etnische groep - bij Turks-Belgische studenten. Voor studenten van Belgische afkomst daarentegen wijzen de bevindingen op barrières die voortkomen uit intergroepsangst, negatieve veronderstellingen en stereotypen die aan de basis liggen van het gebrek aan open en betekenisvolle intergroepsrelaties bij deze groep. Tot slot geven de bevindingen aan hoe een reeks institutionele beleidsmaatregelen en praktijken - waaronder die rond acculturatie zelf – een bepalende invloed hebben op de ervaring van acculturatie op de campus; hoe ze succesvolle acculturatie belemmeren door allochtone studenten uit te sluiten. 

De resultaten van dit proefschrift hebben belangrijke implicaties voor het beleid en de praktijk. Ten eerste tonen de bevindingen de noodzaak aan van meer aandacht voor rechtvaardigheid. In het bijzonder gaan zowel institutionele beleidslijnen/praktijken als patronen van interpersoonlijk contact voorbij aan etnische-minderheidsstudenten, die op beide vlakken discriminatie ervaren. Dit beperkt de kansen op succesvolle intergroepsrelaties op hogeschool- en universiteitscampussen. Ten tweede vereist het stimuleren van succesvol intergroepscontact en -betrokkenheid dat duurzame ervaringen van discriminatie en uitsluiting onder studenten uit etnische minderheden worden aangepakt en dat binnen de etnische meerderheid kennis, gevoeligheid en empathie t.a.v. minderheden worden bevorderd. Ten derde moet het ganse beleid van universiteiten en hogescholen de volledige inclusie bevorderen en discriminatie tegengaan, met inbegrip van indirecte of latente vormen, zodat de verschillende aspiraties en culturele achtergronden van de studenten worden erkend, gewaardeerd en bevorderd. De voorstellen omvatten o.a. volgende stappen: de diversiteit in de studentenpopulatie en het personeel bevorderen; aan studenten ruimte bieden voor cultureel leren en culturele expressie; uiteenlopende ervaringen en opvattingen opnemen in het curriculum; en meer nadruk leggen op de bestrijding van discriminatie.

Datum:1 okt 2013 →  30 apr 2020
Trefwoorden:exclusion, acculturation, intergroup relations
Disciplines:Etniciteit en migratiestudies
Project type:PhD project