< Terug naar vorige pagina

Project

Kan wekelijks zelf-windelen helpen bij het behouden van de resultaten van de intensieve behandelfase en kosten-effectief zijn bij patiënten met lymfoedeem aan de onderste ledematen (Maintenance-lymph-studie)

Bij lymfoedeem ontstaat er zwelling als gevolg van een dysfunctie in het lymfesysteem en  een verstoring in het lymfetransport. [1] De International Society of Lymphology [1], de Nederlandse richtlijnen voor lymfoedeem [2] en het International lymphedema framework [3] beschouwen decongestieve lymfatische therapie (DLT) als de eerste keuze voor de behandeling van lymfoedeem. Deze conservatieve aanpak bestaat uit twee fasen. De eerste fase of de intensieve fase heeft als doel de zwelling te reduceren aan de hand van windeltherapie, huidzorg, oefeningen en manuele lymfedrainage. Het doel van de tweede fase of de onderhoudsfase is om deze reductie te behouden aan de hand van dezelfde behandelcomponenten met als enige aanpassing dat de windels vervanging worden door compressiekousen. [1-3] Daarentegen merken we in de praktijk dat het niet eenvoudig is om deze reductie te behouden in de onderhoudsfase. Dit wordt ook bevestigd door de wetenschappelijke literatuur bij patiënten met lymfoedeem aan de onderste ledematen. [4, 5]

Het is echter eerst en vooral belangrijk om te onderzoeken hoe het lymfoedeem aan de onderste ledematen op een correcte manier geëvalueerd kan worden tijdens deze onderhoudsfase door na te gaan welke meetinstrumenten hiervoor betrouwbaar en klinisch haalbaar zijn in de praktijk. Volgende meetinstrumenten kunnen gebruikt worden bij het evalueren van lymfoedeem aan de onderste ledematen: de perimeter, volumeter en de perometer om het volume na te gaan; de SkinFibroMeyter© en palpatietesten om de hardheid te evalueren; de oppakbaarheidstest van de huid, de pitting test en de MoistureMeter D Compact Device© om het vochtgehalte in de huid te beoordelen; en bio-impedantie multifrequente analyse/spectroscopie om het extracellulaire vocht te beoordelen. De betrouwbaarheid, de klinische haalbaarheid en de validiteit van deze meetinstrumenten zijn reeds onderzocht bij patiënten met lymfoedeem aan de bovenste ledematen. [6-11] Daarentegen zijn deze klinimetrische eigenschappen  van de voorgaande meetinstrumenten nog niet nagekeken bij patiënten met (bilateraal) lymfoedeem aan de onderste ledematen. [12] Om deze reden zullen 50 patiënten met unilateraal of bilateraal lymfoedeem aan de onderste ledematen en 50 personen zonder lymfoedeem met gelijkaardige karakteristieken (zoals leeftijd, BMI en geslacht) geëvalueerd worden met de hierboven opgesomde meetinstrumenten om de betrouwbaarheid te beoordelen. Om de intra- en interbetrouwbhaarheid na te gaan zullen alle deelnemers eerst geëvalueerd worden door assessor 1, nadien door assessor 2 en dan opnieuw door assessor 1. Om de intersessiebetrouwbaarheid te beoordelen zal er bij een subgroep van 30 patiënten en 30 controles ook een tweede meetmoment plaatsvinden 2 weken later. Deze evaluatie zal opnieuw door assessor 1 worden uitgevoerd. De klinische haalbaarheid, de duur en de praktische beperkingen (zoals kosten en complexiteit van de meting) zullen van elk meetinstrument worden beoordeeld.  Aangezien lymfoedeem een impact heeft op de levenskwaliteit, [13, 14] mag een vragenlijst die dit nagaat niet ontbreken tijdens de evaluatie. De Nederlandstalige versie van de Lymf-ICF-LL is reeds betrouwbaar en valide gebleken om de lymfoedeem-specifieke levenskwaliteit te evalueren. [15] De Franse taal is echter één van de drie officiële landstalen in België. De klinimetrische eigenschappen van de Franstalige versie van de Lymf-ICF-LL zijn nog niet onderzocht. Daarom zullen 40 Franstalige patiënten met lymfoedeem aan de onderste ledematen gevraagd worden om de Lymf-ICF-LL twee keer in te vullen om de intrabetrouwbaarheid te onderzoeken: één keer 24-48u vóór hun consultatie en een tweede maal tijdens de consultatie. Om te construct validiteit te beoordelen zal ook aan de patiënten gevraagd worden om de SF-36 in te vullen. De volledigheid en de verstaanbaarheid van de vragenlijst zullen worden bevraagd om de indruks- en inhoudsvaliditeit na te gaan.

Aangezien het niet eenvoudig is om het volume van de gezwollen onderste ledematen te stabiliseren tijdens de onderhoudsfase, [4, 5] zou het interessant zijn om verschillende variabelen te analyseren die mogelijks een betere stabilisatie van het lymfoedeemvolume voorspellen.  Data van patiënten met lymfoedeem aan de onderste ledematen die zijn behandeld in het multidisciplinair zorgprogramma voor lymfoedeem tussen mei 2018 en november 2021 en hun 6 maanden follow-up hebben gehad in deze periode zullen retrospectief worden verzameld. Verschillende variabelen (patiëntspecifieke en lymfoedeemspecifieke variabelen en variabelen gerelateerd aan de behandeling van lymfoedeem) zullen onderzocht worden naar hun potentieel voorspellende waarde voor een betere lymfoedeemspecifieke levenskwaliteit (lymf-ICF-LL vragenlijst) en een stabieler volume (omtreksmetingen) op 6 maanden na hun intensieve multidisciplinaire behandeling.
Een studie die de voorspellende variabelen bij patiënten met lymfoedeem aan de bovenste ledematen in de onderhoudsfase onderzocht had als resultaat dat het dragen van korte rek meerlagige windeling tijdens de nacht naast het dragen van de compressiekousen in de dag het risico op het falen van de onderhoudsbehandeling deed dalen. [16] Dit doet de vraag rijzen of wekelijks zelf-windelen tijdens de nacht naast het dragen van de compressiekous, huidzorg, oefeningen (en manuele lymfedrainage) kan helpen bij het stabiliseren van het lymfoedeem aan de onderste ledematen tijdens de onderhoudsfase en tegelijk ook kosteneffectief kan zijn. Om het aanvullende effect van wekelijks zelf-windelen na te gaan zullen 200 patiënten met primair of secundair en unilateraal of bilateraal lymfoedeem aan de onderste ledematen die net hebben deelgenomen aan het multidisciplinair zorgprogramma voor lymfoedeem geïncludeerd worden. 100 patiënten zullen de componenten van de onderhoudsfase van DLT toepassen zoals dit werd aangeraden door het de zorgverleners van het multidisciplinair zorgprogramma. De andere 100 patiënten zullen daarnaast bijkomend 3 keer per week windelen tijdens de nacht gedurende de eerste 3 maanden na het intensieve multidisciplinaire behandelprogramma. De volgende 6 weken zal gevraagd worden om de gezwollen ledematen nog 2 nachten per week te windelen en de daaropvolgende weken nog 1 nacht per week. Patiënten die niet zelf kunnen windelen zullen worden geëxcludeerd. Alle patiënten zullen op 3 tijdstippen worden geëvalueerd: aan het einde van de intensieve fase en op 3 en 6 maanden follow-up. Data van de start van de intensieve fase zullen retrospectief worden verzameld aangezien de inclusie pas na de start van de intensieve fase zal plaatsvinden. De evaluatie zal bestaan uit vragenlijsten over de levenskwaliteit en de compressie; volumemetingen (omtreksmetingen en waterverplaatsing); de druk onder de compressiekous (PicoPress); en een interview over het aantal infecties en de nood om opnieuw te moeten windelen (indien volume met >50% van volumereductie in de intensieve fase is toegenomen).
Informatie over directe en indirecte medische kosten zal worden verzameld aan de hand van maandelijkse vragenlijsten die naar de patiënten zullen worden opgestuurd om ook de kosteneffectiviteit van het wekelijks windelen bij deze chronische aandoening te kunnen analyseren.

REFERENTIES

1.            The diagnosis and treatment of peripheral lymphedema: 2020 Consensus Document of the International Society of Lymphology. Lymphology, 2020. 53(1): p. 3-19.

2.            Damstra, R.J. and A.B. Halk, The Dutch lymphedema guidelines based on the International Classification of Functioning, Disability, and Health and the chronic care model. J Vasc Surg Venous Lymphat Disord, 2017. 5(5): p. 756-765.

3.            framework, L., Best practice for the management of lymphedema. International Consensus. 2006.

4.            Quéré, I., et al., Prospective multicentre observational study of lymphedema therapy: POLIT study. J Mal Vasc, 2014. 39(4): p. 256-63.

5.            Kim, Y.B., et al., Would complex decongestive therapy reveal long term effect and lymphoscintigraphy predict the outcome of lower-limb lymphedema related to gynecologic cancer treatment? Gynecol Oncol, 2012. 127(3): p. 638-42.

6.            Devoogdt, N., et al., A new device to measure upper limb circumferences: validity and reliability. Int Angiol, 2010. 29(5): p. 401-7.

7.            Czerniec, S.A., et al., Assessment of breast cancer-related arm lymphedema--comparison of physical measurement methods and self-report. Cancer Invest, 2010. 28(1): p. 54-62.

8.            Taylor, R., et al., Reliability and validity of arm volume measurements for assessment of lymphedema. Phys Ther, 2006. 86(2): p. 205-14.

9.            Warren, A.G., et al., The use of bioimpedance analysis to evaluate lymphedema. Ann Plast Surg, 2007. 58(5): p. 541-3.

10.         Yu, Z., et al., Assessment of Skin Properties in Chronic Lymphedema: Measurement of Skin Stiffness, Percentage Water Content, and Transepidermal Water Loss. Lymphat Res Biol, 2020. 18(3): p. 212-218.

11.         De Vrieze, T., et al., Reliability of the MoistureMeterD Compact Device and the Pitting Test to Evaluate Local Tissue Water in Subjects with Breast Cancer-Related Lymphedema. Lymphat Res Biol, 2020. 18(2): p. 116-128.

12.         Hidding, J.T., et al., Measurement Properties of Instruments for Measuring of Lymphedema: Systematic Review. Phys Ther, 2016. 96(12): p. 1965-1981.

13.         Carter, J., et al., GOG 244 - The Lymphedema and Gynecologic cancer (LeG) study: The impact of lower-extremity lymphedema on quality of life, psychological adjustment, physical disability, and function. Gynecol Oncol, 2021. 160(1): p. 244-251.

14.         Park, J.E., H.J. Jang, and K.S. Seo, Quality of life, upper extremity function and the effect of lymphedema treatment in breast cancer related lymphedema patients. Ann Rehabil Med, 2012. 36(2): p. 240-7.

15.         Devoogdt, N., et al., Lymphoedema Functioning, Disability and Health Questionnaire for Lower Limb Lymphoedema (Lymph-ICF-LL): reliability and validity. Phys Ther, 2014. 94(5): p. 705-21.

16.         Vignes, S., et al., Factors influencing breast cancer-related lymphedema volume after intensive decongestive physiotherapy. Support Care Cancer, 2011. 19(7): p. 935-40.

Datum:1 okt 2021 →  Heden
Trefwoorden:Lymphoedema, Lymphedema
Disciplines:Fysiotherapie
Project type:PhD project