Inclusieve onderwijs- en ondersteuningspraktijk in Vlaamse secundaire scholen. Een kwalitatieve studie over scholen op weg naar inclusie.

Inclusieve onderwijs- en ondersteuningspraktijk in secundaire scholen in Vlaanderen. Een kwalitatieve studie over scholen op weg naar inclusie. 

Annet De Vroey; Promotoren: Prof. dr. Katja Petry & Prof. dr. Elke Struyf (UA)

Ondanks internationale verdragen en wetgeving is onderwijsverandering op weg naar inclusie een complex proces met vele hindernissen. Kwalitatief onderzoek naar inclusieve onderwijspraktijk kan bijdragen tot kennis omtrent de succesfactoren bij de implementatie van inclusief onderwijs. Aan de hand van een meervoudige gevalsstudie willen we de implementatie van inclusie evalueren in de context van het Vlaamse secundair onderwijs: gekenmerkt door een variatie aan studierichtingen en ondersteund door een duaal systeem van buitengewoon en geïntegreerd onderwijs.

Vertrekkend van een organisatorisch, onderwijskundig en sociologisch perspectief werden vier studies uitgevoerd: (1) een literatuurstudie naar succesfactoren die bijdragen aan de ontwikkeling van inclusie in secundair onderwijs, (2) een meta-synthese die implementatiestrategieën van inclusieve praktijk in secundair onderwijs evalueert, gevolgd door een meervoudige gevalsstudie in 12 secundaire scholen in Vlaanderen, die (3) inclusieve klaspraktijk in kaart brengt doorheen de verschillende studierichtingen en leerjaren van het secundair onderwijs, en (4) processen van inclusieve schoolontwikkeling beschrijft aan de hand van horizontale en verticale analyse van de participerende scholen.    

Kennis over de succesfactoren voor inclusie in secundair onderwijs is cruciaal als we modellen van implementatie willen evalueren: de attitudes van leraren en klasgenoten, toegankelijkheid van het programma, inspraak en gedeelde besluitvorming, en collegiale samenwerking in de dagelijkse praktijk.  Ongeacht de studierichting, het leerjaar, of de specifieke onderwijsbehoefte, tonen de geselecteerde voorbeelden van goede praktijk in Vlaanderen de competentie van leraren om het programma op een evenwichtige en voldoende toegankelijke manier aan te bieden aan de hele klas, waarbij zowel groepsgerichte als leerlinggerichte sociaal-emotionele ondersteuning en kwalitatief sterke instructievaardigheden worden ingezet. Niettemin zien we slechts weinig redelijke aanpassingen.  Op basis van de observaties werd een kader voor inclusieve klaspraktijk ontwikkeld dat werd geïntroduceerd in de lerarenopleiding.  Analyse van interviews met directies, leerlingbegeleiders, leerlingen met een beperking, klasgenoten, titularissen, ouders en GON- of ION-leerkrachten, toont gevarieerde processen van implementatie. Allen steunen zij op ondersteunende relaties, gedeeld leiderschap en know-how, integratie van zorgmodellen en samenwerking over teams heen.  Scholen vinden eigen wegen naar inclusie, voortbouwend op bestaande diversiteitspraktijk en de waarden van de school.  Een hogere doelmatigheidsbeleving door effectieve klaspraktijk en integratie van ondersteuning zetten schoolteams aan tot duurzame gedeelde zorg.