GRIP * TT - Algemeen onderzoek in lll gezondheid en psychopathologie: transdiagnostische processen en overdracht van kennis.

Angst, depressie en psychologische reacties op en omgang met (chronische) ziekten zijn erg bepalend voor de levenskwaliteit van mensen en brengen grote socio-economische kosten met zich mee. Het algemene doel van dit project is de studie van de rol van generalisatieprocessen in de ontwikkeling en de uitbreiding van psychopathologie en het verloop van lichame­lijke aandoeningen. Generalisatie wordt daarbij op veelzijdige manier onderzocht door expertise over leermechanismen, aandacht, geheugen, symptoomperceptie en psychofysiologie te combineren. Voorgaand onderzoek richtte zich hoofdzakelijk op specifieke aandoeningen. In tegenstelling tot dergelijke selectieve benadering zal het huidige onderzoeksprogramma een transdiagnostisch perspectief hanteren om zo de cruciale psychologische mechanismen die aanleiding geven tot de etiologie, de instandhouding en het heroptreden van psychologische en gezondheidsgerelateerde problemen verder te bestuderen. Binnen dit innovatief transdiagnostisch kader heeft het vooropgestelde onderzoeksprogramma voornamelijk tot doel om generalisatie en de onderliggende mechanismen van generalisatie nader te onderzoeken. Generalisatie verwijst daarbij naar het fenomeen waar problematische emotionele gevoelens en probleemgedragingen die initieel uitgelokt worden door een beperkt aantal stimuli en situaties zich na verloop van tijd generaliseren/uitbreiden naar andere stimuli en situaties. Op die manier zorgt generalisatie ervoor dat emotionele reacties die initieel niet afwijkend zijn langzamerhand grotere en onwenselijke proporties aannemen. Neem, ter illustratie, een persoon die gebeten wordt door een agressieve bruine hond. Het is best mogelijk dat deze persoon niet alleen angst ontwikkelt voor deze specifieke hond, maar voor alle honden en misschien zelfs voor straten en plekken waar honden mogelijks kunnen opduiken. In dat geval, kan men spreken van een hondenfobie. Het opmerkelijke aan leerervaringen is dus dat de angst zich niet beperkt tot het oorspronkelijke object of de initiële situatie, maar zich geleidelijk generaliseert naar andere objecten en/of situaties. Wanneer de angst zich zou beperken tot deze ene bruine hond, zou de desbetreffende persoon de angst wellicht niet als hinderlijk ervaren. Kort samengevat, vormt generalisatie een centraal mechanisme in de ontwikkeling van psychopathologie en gezondheidsgerelateerde problemen. Het fenomeen is dus niet alleen bepalend voor angststoornissen, maar speelt ook een grote rol in andere aandoeningen. Bijvoorbeeld, het is algemeen geweten dat mensen die lijden aan chronische pijn bepaalde bewegingen vermijden in de mate dat excessieve immobiliteit ontstaat of dat mensen met astma catastrofale verwachtingen ontwikkelen over het verloop van hun aandoening waardoor ze ongepast vermijdingsgedrag ontwikkelen en onnodig levenskwaliteit verliezen. Bij depressie is één negatieve gebeurtenis vaak voldoende om de gevoelservaring van een hele situatie te bepalen. Gezien de belangrijke rol die generalisatie speelt bij de ontwikkeling van psychopathologieis het echter verrassend te moeten vaststellen dat empirisch werk en theorieën over generalisatie volledig ontbreken. Het programma heeft dan ook tot centraal doel om generalisatieprocessen op verschillende terreinen, waaronder generalisatie binnen leermechanismen, aandacht en geheugenprocessen, interpersoonlijke en psychobiologische mechanismen, verder te onderzoeken. Daarnaast zullen ook andere aspecten onderzocht worden, waaronder (a) de leermechanismen van aangeleerde equivalentie, (b) de invloed van overalgemeen autobiografisch geheugen en overalgemene encodering, (c) bezorgdheid en het vergeten van stimuluskenmerken, (d) contextueel leren, (e) piekeren en cognitieve vertekeningen, (f) affectieve en perceptuele categorisatie en (g) de interacties tussen deze mechanismen die anders elk afzonderlijk bestudeerd zouden worden. In andere studies, tot slot, zullen motivationele, sociale en psychobiologische factoren gemanipuleerd en gemeten worden. Via experimenteel werk, trachten we uiteindelijk een overkoepelend model rond generalisatie op te bouwen om deze kennis vervolgens te kunnen vertalen naar de verdere ontwikkeling en optimalisatie van klinische interventies.

Trefwoorden:Psychopathology

Disciplines:Biologische en fysiologische psychologie, Algemene psychologie, Andere psychologie en cognitieve wetenschappen