GOGO: Goudsbloem, een gouden kans!

De doelgroepbedrijven zijn in eerste instantie de grondgebonden akkerbouwers. Er is sterke vraag naar nieuwe, rendabele teelten omwille van slechte (granen in 2016) of grillige marktprijzen (aardappelen) en onzekerheid over de toekomst (vb. bietensector) en omwille van risicospreiding. Ook is er de noodzaak tot voldoende rotatie en variatie binnen het teeltplan, om fytosanitaire redenen (aaltjesproblematiek) en in het kader van de vergroening. Reeds 8 akkerbouwers  hebben zich geëngageerd tot een bijdrage aan het project, waaronder 2 biologische bedrijven (of in omschakeling). Ook hoppetelers en loonwerkers behoren tot de doelgroep.

Het project 'Goudsbloem, een gouden kans!' wil aan landbouwers op korte termijn goudsbloem aanbieden als een alternatieve teelt die (arbeids)technisch haalbaar en rendabel is. Dit gebeurt aan de hand van onderzoek naar het optimaliseren van de dubbele teelttoepassing (bloemen en zaden), naar de mechanisatie van de bloemoogst en het zetten van de eerste stappen in de verwerking voor toepassingen van de zaadolie. Binnen het project start het uitrollen en implementeren van de teelt bij enkele landbouwers, in interactie met de afzetzijde.  Algemeen doel: Het hoofddoel van het Landbouwtraject 'Goudsbloem, een gouden kans' is aan de Vlaamse landbouwsector op korte termijn goudsbloem aan te bieden als een alternatieve teelt die zowel arbeidstechnisch als teelttechnisch haalbaar is en die bovendien rendabel is, met voldoende opportuniteiten voor de afzet. Als hoogwaardige niche is de teelt van goudsbloem (Calendula officinalis L.) een gouden kans, omwille van de geschiktheid van onze landbouwregio voor deze teelt en omwille van de diverse afzetmogelijkheden. De bloemolie van goudsbloem is van oudsher gekend voor zijn wondhelende werking. Voor de zaadolie zijn er perspectieven in de voeding, in de verf- en kunststoffenindustrie. In dat verband maken de vakgroep Voeding van UGent, Expertisecentrum Duurzame Chemie van KdG-Hogeschool en Centexbel deel uit van de gebruikersgroep. Tot nu is de teelt van goudsbloem gericht op ofwel de bloemen, ofwel het zaad. In Nederland is de teeltechniek geoptimaliseerd voor de enkeldoelteelt van zaden, maar zaadteelt alleen is  niet rendabel. Het speerpunt van dit project is de unieke (!) uitwerking van de dubbeldoelteelt van goudsbloem, waarbij in hetzelfde teeltseizoen achtereenvolgens bloemen (in meerdere oogstbeurten) en finaal ook zaden worden geoogst om zo te komen tot een rendabele teelt.    Concrete doelen:  a) Dubbele teelttoepassing optimaliseren: optimalisatie gecombineerde bloem- en zaadopbrengst door kennisverwerving/onderzoek,  zowel op microschaal als op mesoschaal (veldniveau) naar de factoren die een invloed hebben op de bloem- en zaadopbrengst en naar de onderlinge interactie tussen beide. Bij proefveldhouders wordt de teelt in praktijkomstandigheden getest, zodat de sector al ervaring opdoet met de teelt van goudsbloem.  b) Optimalisatie oogstmachine en droogtechniek: Door het optimaliseren van een bloemoogstmachine wordt het rendement van de machinale bloemoogst gebracht op een niveau van 1,2 ton/ha verse bloemen per plukbeurt aan een goede graad van zuiverheid en kwaliteit. Om de bloemen snel te drogen worden de installaties van de hoppetelers uitgetest, naast de installaties van het bedrijf Eco Treasures.  c) Rendabiliteit en afzet: Er wordt informatie verzameld over prijzen, vereiste kwaliteit en vereiste hoeveelheid aan afzetzijde van zowel de bloemolie als de zaadolie, aan de hand van workshops en interviews. Aan minstens 10 bedrijven uit industriële sectoren wordt een testsample aangeboden (KPI5) voor verkennende analyses. Zo worden bruggen gebouwd/verstevigd naar de afzetzijde.  d) Uitrollen van de teelt, via demonstraties en openvelddagen, publicaties in de vakpers en vanuit een leernetwerk van proefveldhouders. Een eenvoudig maar compleet beslismodel integreert de kennis uit de verschillende werkpakketten waardoor de landbouwer aan de hand van objectieve informatie kan beslissen om van start te gaan met de teelt en aan teeltoptimalisatie en winstmaximalisatie kan doen. Samen met de aangeleverde teelttechnische adviezen (minstens 100) vormt het leren omgaan van landbouwers (minstens 200) met dit beslismodel een key performance indicator van het project (KPI4). 

De ambitie van dit project is om tijdens de looptijd bij minstens 20 doelgroepbedrijven concreet te innoveren.  Het betreft volgende innovaties:  "¢ Een nieuwe teelt: landbouwers adopteren de goudsbloemteelt (gangbaar/biologisch; hoofd- of nateelt)  "¢ Een nieuwe oogstmachine: machineconstructeurs/loonwerkers/landbouwers (bijvoorbeeld in machine-ring) gebruiken een efficiënte bloemoogstmachine.   "¢ Een nieuwe toepassing van de bestaande dorsmachine: graandorsers oogsten goudsbloemzaad  "¢ Droogfaciliteiten in de hoppeteelt krijgen een bijkomende activiteit (drogen van goudsbloem)  Het aantal innovaties bij de doelgroepbedrijven wordt op minstens 100 geraamd (KPI2).   

De teelttechniek voor de dubbeldoelteelt van goudsbloem werd geoptimaliseerd aan de hand van veldproeven betreffende rassenkeuze, bemesting, chemische onkruidbeheersing en trade-off bloem- en zaadproductie. Voor de mechanisatie van bloemoogst werden drie prototypes oogstmachines met een verschillend oogstprincipe ontwikkeld. Praktijkervaring werd opgedaan bij 11 pioniertelers. De afzet werd in kaart gebracht binnen een marktonderzoek food en non-food voor de zaden/zaadolie en een verkennend marktonderzoek in cosmetica en farmacie voor de bloemen.