Francesco Filelfo's 'Consolatio ad Iacobum Antonium Marcellum de obitu Valerii filii' en de retoriek van vroegmoderne Consolatioliteratuur.

Toen op 1 januari 1461 Jacopo Antonio Marcello’s achtjarige zoon Valerio stierf, stuurden een groot aantal vooraanstaande humanisten de vader van de jongen proza en poëzie ter vertroosting. Het belangrijkste werk was Francesco Filelfo’s “Consolatio ad Iacobum Antonium Marcellum de obitu Valerii filii” (“Troostschrift aan J.A. Marcello voor de dood van zijn zoon Valerio”), een troostschrift van meer dan 30 000 woorden, waarin de auteur portretten en lofprijzingen van de jongen en zijn vader combineert met een filosofische uiteenzetting over de onsterfelijkheid van de ziel. In een innovatieve mix van verscheidene literaire en spirituele tradities biedt Filelfo in dit werk, duidelijk bedoeld voor een ruimer publiek dan de geadresseerde alleen, een ambitieus overzicht van topoi eigen aan het genre en etaleert hij zijn uitgebreide kennis van Griekse, Romeinse en christelijke thema’s. Helaas was de tekst tot op heden enkel te lezen in twintig vijftiende-eeuwse manuscripten en zeven incunabelen.

Mijn proefschrift legt een geannoteerde kritische editie en uitgebreide studie voor van Filelfo’s “Consolatio”. De kritische editie van de “Consolatio” bestaat uit de Latijnse tekst, voorafgegaan door een inleiding, waarin de overlevering van de tekst wordt besproken en de redactionele criteria worden uiteengezet. De studie van de “Consolatio” bestaat uit vier hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk bevat een historische contextualisering van het werk. In het tweede hoofdstuk wordt de plaats van Filelfo’s “Consolatio” in het genre van de consolatio bestudeerd. Het derde en vierde hoofdstuk zoomen in op twee belangrijke kenmerken van de troostliteratuur die zeer duidelijk aanwezig zijn in Filelfo’s “Consolatio”, namelijk de filosofische en retorische dimensies ervan. Mijn doctoraal onderzoek heeft op die manier het belang geëvalueerd van dit vijftiende-eeuwse, humanistische werk binnen Filelfo’s oeuvre en binnen de geschiedenis van het genre.