< Terug naar vorige pagina

Project

Financiële geletterdheid @ School

Financial Literacy @ school

Doelstellingen

In Vlaanderen haalt 8,7% van de leerlingen het basisniveau van financiële geletterdheid niet. Deze leerlingen kunnen bijvoorbeeld niet de waarde van een eenvoudig budget herkennen, noch kunnen ze opvallende kenmerken in dagelijkse financiële documenten, zoals ‘factuur’, interpreteren. Dat bijna 1 op de 10 van onze 15-jarige leerlingen onvoldoende financiële vaardigheden bezitten om volwaardig te participeren aan de samenleving als onafhankelijke en verantwoordelijke burgers is vanuit maatschappelijk oogpunt ontoelaatbaar. Op verschillende momenten nemen mensen immers belangrijke financiële beslissingen zoals de aankoop van een woning, het aangaan van een lening, sparen voor de toekomst of het verzekeren tegen risico’s. Om deze beslissingen geïnformeerd te kunnen nemen, is een goede financiële educatie noodzakelijk.

Het bijbrengen van een aantal aspecten van financiële geletterdheid is dan ook één van de doelstellingen van de vakoverschrijdende eindtermen in het secundair onderwijs, al is er hier een inspanningsverbintenis en geen resultaatsverbintenis. Momenteel loopt het debat om de huidige eindtermen aan te passen aan de noden van de 21ste eeuw en hierin zal financiële geletterdheid een belangrijkere rol krijgen. Er is echter weinig duidelijkheid over hoe deze doelstelling concreet te realiseren zijn en er is nog weinig specifiek lesmateriaal ontwikkeld. Het project “Financial Literacy @ school” heeft als doelstelling om de financiële geletterdheid van de leerlingen in het secundair onderwijs te verhogen en te evalueren welke lesvormen het meest effectief zijn in het verhogen van financiële geletterdheid. Het wil ook expliciet inzetten op de financiële vorming van de leraren, en het betrekken van ouders bij de leerinhouden.

Wat is financiële geletterdheid?

Onder financiële geletterdheid verstaan we zowel de kennis van financiële begrippen en producten alsook de vaardigheid om deze kennis aan te wenden om financiële beslissingen te nemen. Zo is het belangrijk dat jongeren voldoende kennis hebben over spaar- en beleggingsproducten, leningen en verzekeringen en de risico’s van deze producten. Financiële educatie moet er ook voor zorgen dat jongeren deze kennis aanwenden bij het nemen van financiële beslissingen waardoor ze beter geïnformeerde keuzes kunnen maken. Een hogere financiële geletterdheid zal zowel het individu als de samenleving sterk ten goede komen. Het is belangrijk om financiële educatie al op jonge leeftijd in het onderwijs aan te bieden om jongeren ervan bewust te maken over hoe met geld om te gaan. Jongeren worden namelijk al op jonge leeftijd met financiële keuzes geconfronteerd, bijvoorbeeld wanneer ze overwegen om een dure smartphone aan te kopen. Daarom is het wenselijk om te starten met dit project vanaf de eerste graad van het secundair onderwijs (al wordt dit later uitgebreidt naar andere graden).

Ontwikkeling van lesmateriaal

Het project “Financial Literacy @ school” sluit aan bij internationale aanbevelingen om financiële educatie te integreren op school. Hiervoor zal wetenschappelijk onderbouwd en getest lesmateriaal ontwikkeld worden. Dit lesmateriaal zal bestaan uit lesmateriaal voor de leerlingen waarbij, door middel van differentiatie, rekening wordt gehouden met verschillen tussen leerlingen binnen de klas (bijvoorbeeld in financiële kennis, vaardigheden, sociale achtergrond, leervoorkeuren en interesses). Differentiatie kan mogelijk gemaakt worden door het aanreiken van gedifferentieerde oefeningen, projectwerk of onderzoeksopdrachten.

Er is ook aandacht voor het betrekken van ouders bij het leerproces. Aan ouders zullen diverse instrumenten worden aangeboden zodat ze kunnen bijdragen aan de financiële geletterdheid van hun kinderen en tegelijkertijd ook ook werken aan hun eigen competenties van financiële geletterdheid.

Om leraren te ondersteunen, ontwikklelen we ook bijkomend lesmateriaal voor leraren. Dit materiaal omvat lesvoorbereidingen, verdere informatie over de lesinhoud om leraren bij te staan bij thema’s waar ze minder vertrouwd mee zijn alsook richtlijnen over de lesmethode. Verder zullen er ook een aantal studiedagen rond financiële geletterdheid georganiseerd worden voor leraren.

Dit (les)materiaal wordt ontwikkeld door leraren in samenwerking met wikifin.be - het programma financiële educatie van de FSMA - en lerarenopleiders en onderzoekers aan de KU Leuven en Universiteit Antwerpen. Het betrekken van verschillende partijen moet er toe leiden dat het lesmateriaal effectief is in het bijbrengen van financiële geletterdheid en dat de concrete cases gericht zijn op de leefwereld van de leerlingen.

Het onderzoek

Om de effectiviteit van het lesmateriaal en lesmethodes te evalueren maken we gebruik van een experimentele setting opgezet door onderzoekers van KU Leuven en Universiteit Antwerpen. Diverse lesmethodes worden door de onderzoekers willekeurig aan deelnemende scholen toegewezen. In sommige scholen zal een meer traditionele benadering van lesgeven gevolgd worden, terwijl andere scholen meer aandacht zullen schenken aan differentiatie binnen de klas en/of betrokkenheid van de ouders. Het lesmateriaal bestaat in totaliteit uit modules over vijf verschillende thema’s (of onderwerpen binnen diverse thema’s). Leerlingen volgen deze modules gedurende 10 lesuren. Hierdoor kunnen scholen dit project bijvoorbeeld in het kader van de week van het geld in het lessenpakket integreren. Om de effectiviteit van de verschillende methodes te kunnen evalueren, maken we ook gebruik van een controlegroep (ongeveer 20% van de deelnemende scholen). Scholen die aan deze controlegroep worden toegewezen, zullen in het eerste jaar van het project nog geen toegang krijgen tot het lesmateriaal. Vanaf het volgende schooljaar, kunnen ook deze scholen gebruik maken van de lesmodules.

Om de effectiviteit van het lesmateriaal en de lesmethodes te meten en deze naar de volgende schooljaren bij te sturen, is het belangrijk om te evalueren of het project de financiële geletterdheid van leerlingen effectief verbeterd heeft. De experimentele setting laat ons ook toe om te evalueren of differentiatie binnen klassen en betrokkenheid van ouders een effect heeft. Daarom zullen er ook testen plaatsvinden in deelnemende scholen om de financiële kennis van leerlingen te toetsen. Deze testen peilen zowel naar kennis alsook het nemen van financiële beslissingen op basis van discrete keuze experimenten waarin we leerlingen een concrete situaties voorleggen. Een eerste test vindt plaats voor de start van het project. Op basis van deze test meten we het niveau van financiële geletterdheid voor aanvang van de lessen. Na de lessen volgt een bijkomende test om te toetsen of de financiële geletterdheid van leerlingen effectief verhoogd is en de lessen een impact hebben op keuzegedrag. Zo evalueren we bijvoorbeeld of het volgen van deze modules een impact hebben op spaargedrag of omgaan met risico’s. Scholen die behoren tot de controlegroep zullen in het eerste jaar van het project enkel deelnemen aan beide testen.

Partners in het onderzoek

Het project “Financial Literacy @ School” wordt gefinancierd door het Vlaams Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO). Het wordt geleid door onderzoekers van KU Leuven en Universiteit Antwerpen, maar is een nauwe samenwerking tussen verschillende partners. Leraren en lerarenopleiders zijn nauw betrokken bij het project voor onder andere de ontwikkeling van het lesmateriaal en de testen. De FSMA, één van de valorisatiepartners, en wettelijk bevoegd voor het bevorderen van de financiële geletterdheid van de bevolking, staat in voor de communicatie en stelt het wikifin.be portaal ter beschikking van het project. De communicatie wordt nog verder versterkt door nieuwsbrieven en de organisatie van verschillende studiedagen rond financiële geletterdheid. Andere partners zijn onder andere het Vlaams Centrum voor Schuldenlast, het Ministerie van Onderwijs en Educatie, pedagogische begeleiders van de verschillende Vlaamse onderwijsinrichters en ook de Gezinsbond. De nauwe samenwerking tussen deze partners moet er voor zorgen om financiële geletterdheid te integreren in het onderwijs in Vlaanderen.

Aan KU Leuven zijn prof. dr. Kristof De Witte en Prof. dr. Geert Van Campenhout de betrokken promotoren. Beiden zijn verbonden aan de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen en het facultair onderzoekscentrum ‘Leuven Economics of Education Research’. Aan Universiteit Antwerpen is prof. dr. Wouter Schelfhout de promotor. Hij is verbonden aan de Antwerp School of Education. De promotoren worden bijgestaan door een team van twee doctoraatstudenten aan KU Leuven, en een doctoraatstudent aan Universiteit Antwerpen. Daarnaast zal dr. Koen Declercq als postdoc onderzoeker mee instaan voor de coördinatie. Bij de FSMA staat mevr. Els Lagrou, verantwoordelijk voor het Vlaamse onderwijs in het wikifin.be team, in voor de valorisatie en disseminatie van de projectresultaten.

Verdere informatie

Verdere informatie over het project kan bekomen worden via info@Wikifin.be.

Datum:1 sep 2017 →  31 aug 2021
Trefwoorden:Financial literacy, School
Disciplines:Toegepaste economie