Ethische uitdagingen bij een biomerker-diagnose voor de vroege fase van de ziekte van Alzheimer

Meer dan 46 miljoen mensen wereldwijd leven met de ziekte van Alzheimer (AD) (Wimo et al., 2013). Enkele statistieken geven weer hoe dit cijfer de komende jaren zal verdubbelen. 74 miljoen mensen met AD tegen 2030 en 131 miljoen in 2050.  Dementie verwijst naar een vermindering in de neuropsychologische functies, waarbij één of meer cognitieve domeinen worden beïnvloedt, zoals het geheugen, taal, gedrag, enz., waarbij de ziekte van Alzheimer één van de meest voorkomende vormen van dementie is (Dubroff et al, 2015). Wanneer de populatie van patiënten met AD blijft groeien, dan leidt dit ook tot een enorme economische impact. ‘The World Alzheimer Report’ van 2015 gaf weer hoe de globale kosten van dementie in Amerika gestegen zijn van 604 biljoen dollar in 2010 naar 818 biljoen dollar in 2015 (World Alzheimer Report, 2015 en Wimo et al., 2013). Deze financiële impact heeft een grote invloed op patiënten, maar ook op hun familieleden en de brede maatschappij (Dubroff et al., 2015). Ondanks de stijgende groei van mensen die lijden aan de ziekte van Alzheimer, werd er geschat dat slechts de helft van alle gevallen een diagnose van AD krijgen. Dit komt vaak door de moeilijkheden om de eerste symptomen te herkennen (Wimo et al., 2013 en Dubroff et al., 2015). Dit resulteert in het laat toedienen van medicatie, waarbij de bestaande medicatie momenteel enkel de huidige symptomen kan verlichten.  Om de voorgaande vermelde impact te verminderen, zijn verschillende partijen (clinici, onderzoekers, farmaceutische bedrijven…) vragende partij voor ‘tools’ die een vroegere en meer accurate klinische diagnose kunnen aanbieden. Hier kunnen biologische merkers (biomerkers) van belang zijn, aangezien dit zinvolle tools zijn om de ziekte vroeger en beter te gaan identificeren en te gaan opvolgen in vergelijking met de huidige klinische diagnostische tools. Sinds 2013 werd onder meer door de ‘Food and Drug Administration’ (FDA), verschillende Amyloid merkers goed gekeurd voor klinisch gebruik. Deze goedkeuring leidde bij een aantal onderzoekers tot de vraag om de huidige ‘non-disclosure policy’ in de onderzoeksetting te gaan wijzigen. Echter, veel ethische vragen duiken hierdoor op: Is een vroege diagnose van de ziekte altijd beter? Wat zijn de ethische moeilijkheden wanneer we biomerkers gaan gebruiken in de klinische en onderzoeksetting? Betekent kennis over je vroege diagnose ook altijd macht?

In dit doctoraatsproject, richten wij ons op twee zaken: Eerst en vooral, door de ethische uitdagingen in een klinische biomerker-gebaseerde diagnose van de vroege fase van de ziekte van Alzheimer (MCI due to AD / pAD) in kaart te brengen. Ten tweede, door de verschillende ethische uitdagingen omtrent het al dan niet terugkoppelen van een individueel onderzoeksresultaat te onderzoeken.

Dit project bestaat uit 3 fases. In de eerste fase, vindt er een literatuurstudie plaats over de huidige beschikbare literatuur binnen dit domein. De tweede fase bestaat uit een empirische kwalitatieve studie waarbij zowel interviews met MCI-patiënten als focusgroep interviews met verschillende stakeholders: onderzoekers, clinici, familieleden… worden afgenomen. In een laatste stap, wordt er een normatieve ethische reflectie over dit onderwerp gemaakt.