< Terug naar vorige pagina

Project

Ethics and value-reality. Aurel Kolnai's legacy: an analytic ethic based on the phenomenology of value-consciousness and moral awareness.

ETHIEK EN WAARDEREALITEIT.
Aurel Kolnais nalatenschap: een analytische ethiek gebaseerd op de fenomenologie van het waardebewustzijn en het morele besef.

In 1900 werd Aurel Kolnai geboren in het centrum van Boedapest in een liberaal-joods gezin. Kolnai studeerde en doctoreerdein Wenen, bekeerde zich tot het christendom en was voornamelijk geïnteresseerd in de realistische fenomenologie die hem ook sterk beïnvloedde auteurs zoals Brentano, Husserl, Scheler en Hartmann vormden voor Kolnai een inspiratiebron. Voorts apprecieerde Kolnai het werk van Chestertonen in zijn latere loopbaan de Britse moraalfilosofen (en vooral de intuïtionisten) van de 19de en 20ste eeuw. Door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, zwierf Kolnai doorheen Europa om uiteindelijk in 1940 de Verenigde Staten van Amerika te bereiken. Enkele jaren later werd Kolnai professor aan de Université Laval te Canada en sinds 1959 werd hij benoemd als professor aan Bedford College, aan de Universiteit van Londen. Kolnais rondreizende bestaan en zijn perfectionisme resulteerden in het feit dat hij vaak erg ontevreden was over zijn werk dat veelal ook niet afgewerkt raakte. De toegankelijkheid van zijn werk ondanks dat er verschillende postume publicaties uitgegeven zijn werd verder bemoeilijkt doordat Kolnai enerzijds nooit een systematische uiteenzetting gaf over zijn ethische en politiek-filosofische ideeën en anderzijds een zeker eclecticisme en een complexe stijl had ontwikkeld. Het doel van dit onderzoek was dan ook dit hiaat te remediëren en Kolnai te introduceren in hedendaagse debatten en dit in het bijzonder voor zijn moraalfilosofie.
    Het inleidend hoofdstuk begint met een schets van de moeilijkheden voor dit onderzoek naar Kolnais ethiek, maar het hoofdstukbehandelt vooral de historische, persoonlijke context van Kolnai en de belangrijkste filosofische invloeden die op hem werkzaam waren. Om dit te realiseren wordt respectievelijk een korte biografie voorzien en een uiteenzetting over de voor Kolnai belangrijkste auteurs van zowel vroege,realistische fenomenologische waarde-ethiek als Britse moralisten (en meer bepaald over Meinong, Brentano, Scheler, Hartmann, Moore, Prichard en Ross).
    Het tweede hoofdstuk is een overzicht vanen commentaar op Kolnais ethiek. Kolnai meende dat ethiek moest vertrekken van het morele dat reeds aanwezig was in de realiteit, en dus moestethiek uitgaan van dagdagelijks denken en reflecteren over morele ervaringen en van de beschrijving van ethisch relevante fenomenen. Het was van cruciaal belang voor Kolnai om te benadrukken dat waarde- en moreel besef hecht verbonden zijn en dat enkel de fenomenologische methode zou kunnen bijdragen aan een beter verstaan van moraliteit. Kolnai stelde vastdat we altijd al pre-moreel het leven en zijn constituerende aspectenwaarderen en dat moraliteit in de eerste plaats gericht is op de bescherming en verbetering van deze waarden en onze bestaansmodus. Kolnai belichtte dus dat ondanks moraliteit gebaseerd is op primair positieve waarden, moraliteit zich in de eerste plaats nadrukkelijk aanwezig stelt wanneer deze positieve waarden bedreigd of gecorrumpeerd worden. Hij noemde dit de thematische primauteit van het Kwaad (tegenover de ontologische primauteit van het Goede) of thematische of negatieve moraliteit (naast positieve en impliciete moraal).
    In hetderde hoofdstuk, dat in feite de crux van de dissertatie vormt, identificeer ik de vooronderstellingen van Kolnais moraalfilosofie en ontwikkel ik een neo-Kolnaiaanse ethiek om de relevantie van Kolnais methodologie en visie te illustreren aan de hand van enkele kwesties in het hedendaagse ethische debat. Hiervoor beschrijf ik een neo-Kolnaiaanse conceptie van ordinary morality en werk ik de meta-ethische implicaties van zijn ethiek uit. De filosofische discussies aan de hand waarvan ik de vruchtbaarheid van zulk een ethiek wil aantonen zijn: morele conflicten en dilemmas, de objectiviteit en universaliseerbaarheid van morele oordelen, morele redenen en motivatie en de bijzondere status van moraliteit en moreel zijn. In deze secties berust ik voornamelijk op verdere ontwikkelingen van inzichten van Kolnai die veelal het belang van waarde- en moreel besef betroffen in relatie tot onze dagelijkse moraliteit en ons reflectief begrip ervan. Om de invloed van Kolnai duidelijker naar voor tebrengen, maak ik vooral gebruik van teksten van zijn tijdsgenoten en inhet bijzonder van zijn voormalige collegas Bernard Williams en David Wiggins. Het is immers niet goed geweten dat Kolnai een aanzienlijke invloed heeft uitgeoefend op het ethische gedachtegoed van deze twee invloedrijke filosofen. Tenslotte bevat dit hoofdstuk ook een sectie die Kolnais anti-utopisme en de relatie ervan tot zijn moraalfilosofie behandelt.
    Naar Kolnais voorbeeld argumenteer ik in het algemeen dat in tegenstelling tot de al te vaak al te sceptische ideeën overordinary morality, de dagelijkse moraliteit veel serieuzer en minder sceptisch moet worden aanzien. Een (filosofische) fenomenologie die tracht te beschrijven en te leren van moraliteit zoals die zich aandient en zoals we die kennen, heeft immers veel meer te bieden dan vaak gepropageerd wordt door hedendaagse ethici, die al te vaak de waarde van de fenomenologie en van de beschrijving van ethische fenomenen miskennen.


Datum:1 okt 2008 →  30 sep 2012
Trefwoorden:Aurel Kolnai
Disciplines:Andere filosofie, ethiek en religiestudies niet elders geclassificeerd, Theorie en methodologie in de filosofie, Filosofie, Ethiek
Project type:PhD project