THE SUSTAINIST GAZE, Op zoek naar fotografisch-participatieve methoden om te ageren tegen het antropoceen

The Sustainist Gaze: Op zoek naar fotografisch-participatieve methoden om te ageren tegen het antropoceen

In mijn artistieke doctoraatsonderzoek “The Sustainist Gaze, Op zoek naar fotografisch-participatieve methoden om te ageren tegen het antropoceen” onderzocht ik de verbindingen tussen fotografie, wetenschap en sociaal, participatief design om methodologieën te genereren om het antropoceen te visualiseren en de bewustwording rond dit fenomeen te vergroten. De hoogdringendheid van deze problematiek, in combinatie met de complexiteit en verwevenheid ervan in alle aspecten van ons menselijke handelen, vraagt om een cross-disciplinaire aanpak waarbij de exacte en humane wetenschappen maar ook de kunsten, het onderwijs en de politiek samen een nieuwe visie moeten ontwikkelen met ruimte en respect voor het fragiele ecosysteem waartoe we onlosmakelijk behoren. Om deze broodnodige transformatie naar een meer duurzame verhouding tot de wereld te bewerkstellingen is er niet alleen nood aan nieuwe denkstromen, wetenschappelijke doorbraken, inzichten of designprocessen, maar ook aan een nieuwe beeldtaal om deze te kunnen begrijpen, te documenteren en te verspreiden. Centraal in mijn onderzoek staan dan ook de vragen over de mate waarin ik als beeldend kunstenaar en onderzoeker op een actieve en maatschappijkritische manier kan ageren tegen het antropoceen. Hoe kan ik meeschrijven aan een nieuw verhaal met een open einde dat een hernieuwde blik naar ecologie initieert, en onze verbinding met onze habitat versterkt?

Ik wil aan de hand van de (ont)leerde inzichten die dit doctoraatsonderzoek heeft voortgebracht dan ook pleiten voor een nieuwe manier van kijken. Deze blik wil zich losmaken van de louter antropocentrische kijk op de wereld en probeert daarbij ook niet-menselijke perspectieven en tijdlijnen te betrekken. The Sustainist Gaze vertrekt vanuit een niet-vastgepind perspectief, een niet-zeker-weten, een inherente nieuwsgierigheid, verwondering en aarzeling. Het is een dwalende , onderzoekende en reflecterende blik die uitkijkt op het fysieke landschap, en tegelijk een introspectieve kijk op het mentale gebied en die ook de sociale relaties in het oog houdt tussen alle actoren. Zo wordt onze leefomgeving tegelijkertijd onze leeromgeving. Dit impliceert een meer nederige, twijfelende, positie waarin de mens, noch het individu, of het ego van de kunstenaar centraal staat, maar deel uitmaakt van een onlosmakelijk netwerk van organismen. Het loslaten, en ontleren, van een voornamelijk antropocentrische blik creëert ruimte voor nieuwe modi van -zien- en -zijn-.  Door het antropoceen, ecologie en fotografie te bekijken en te onderzoeken vanuit deze duurzame blik veranderde niet alleen mijn visie op menselijke relaties ten opzichte van onze habitat, ook transformeerde mijn verhouding ten opzichte van het medium fotografie en mijn artistieke methodes én werk volledig. Het opende de weg naar verwondering en nieuwe inzichten. Het vormde elke zekerheid om in een relevante vraag en maakte blinde vlekken in mijn eigen blik, maar ook in die van onze westerse, geïndustrialiseerde samenleving zichtbaar.

Binnen mijn artistieke doctoraatsonderzoek gebruikte en onderzocht ik vooral de inzet van een vroeg 19de eeuws organisch en analoog fotografisch printprocedé dat kan werken als een geschikt medium om het antropocene regime te visualiseren. Het anthotype procedé is een volledig natuurlijk organisch proces dat inwerkt op de verbleking van natuurlijke pigmenten van planten die blootgesteld worden aan een grote hoeveelheid ultraviolet licht. Hierdoor ontstaat er een interessante relatie en wisselwerking tussen het fysieke landschap, en de fotografische weergave ervan. Door dit historische procedé vanuit een hedendaags perspectief te bestuderen, samenwerkingen op te zetten met wetenschappelijke partners en het te koppelen aan participatieve onderzoeksmethodes ontstonden er nieuwe interessante mogelijkheden om de complexe structuren van het antropoceen bloot te leggen. Het onderzoek is ontsloten via de website: www.sustainistgaze.com