Een diachroon kwantitatief onderzoek naar de preteritale morfologie in het Nederlands

Het doel van dit project is om de diachrone ontwikkeling van de morfologie van het preteritum in kaart te brengen vanaf de vroege middeleeuwen tot het hedendaags Nederlands. De focus ligt op de competitie tussen (1) de zogenaamde sterke vervoeging (vaar-voer), die door Ablaut gevormd wordt en uit het Proto-Indo-Europese perfectum afkomstig is (Mailhammer 2007), (2) de zogenaamde zwakke vervoeging (vaar-vaarde) die voortkomt uit een oorspronkelijk analytische formatie met de Proto-Indo-Europese wortel dheh1/dhoh1 (‘doen’), naast eventuele andere bronnen (Heath 1998; Hill 2010) en (3) het analytische perfectum (vaar - heeft gevaren), dat de bekende typologische evolutie van aspect naar tijd heeft afgelegd (Hengeveld 2011).

Er is al veel onderzoek gedaan naar dit onderwerp, zowel in de psycholinguïstiek, het taalverwervingsonderzoek en in de historische taalkunde. Het meeste historische onderzoek concentreert zich echter op de reconstructie van het ontstaan van het preteritum of op een bepaalde subperiode in de geschiedenis. Zeker voor het Nederlands ontbreekt er diachroon corpusonderzoek met een spanwijdte van meerdere eeuwen. Eerdere studies op grote schaal, zoals De Vriendt (1965), zijn vooral descriptief. Andere Germaanse talen kregen al meer aandacht van onderzoekers (onder andere Strik 2015 voor Zweeds en Fries; Lieberman et al. 2007 voor Engels; Carroll et al. 2012 voor Duits).

Dit project zal data uit corpora (Corpus Gysseling, Nederlab, dbnl) met data uit historische grammatica’s (cfr. De Smet 2015 voor een overzicht) combineren om zo een meervoudig regressiemodel op te bouwen. Dat zal zowel taalinterne als regionale factoren integreren. Methodologisch is dit een grote stap voorwaarts in vergelijking met de eenvoudige modellen van Lieberman et al. en Carroll et al.

De aanstelling van elf maanden zal gebruikt worden om een volledig onderzoeksvoorstel in meer detail uit te werken om voor te leggen aan het FWO om een doctoraatsbursaal te verkrijgen en om artikels gebaseerd op de voorlopige resultaten uit De Smet (2016) te co-publiceren met de promotor.