De transitie van bedrijven naar een Circulaire Economie: een systemisch design perspectief.

De productie van goederen in bedrijven volgt nog steeds een overwegend lineair proces waarbij grondstoffen verwerkt worden tot producten en waarvan nadien afvalstromen gecreëerd worden die al dan niet gerecycleerd worden. Zowel op internationaal niveau als op lokaal niveau, bij de overheid en bij bedrijven, groeit het besef dat het lineaire productieproces niet duurzaam is op lange termijn en dat de overschakeling naar een meer Circulaire Economie essentieel is. Deze beweging heeft een grote impact op de manier waarop innovatie binnen bedrijven tot stand komt en de manier waarop producten en diensten ontworpen en ontwikkeld worden. Het uitgangspunt van dit onderzoek is dat een transitie naar een circulaire economie niet enkel op product- en dienstniveau kan gerealiseerd worden maar dat die innovatie ook moet ingrijpen op het socio-technische systeemniveau. Een breed gamma multidisciplinaire factoren, zoals de motivatie en het duurzaam gedrag van betrokkenen (medewerkers, gebruikers, klanten, …), de businessmodellering, de regels, de leercurve voor verandering, enz., spelen een cruciale rol en moeten geïntegreerd worden in het innovatieproces. De breedte en complexiteit van de context waarbinnen innovatie ontstaat vraagt om een aanpak waarbinnen systeemdenken centraal staat. Dit onderzoek richt zich op de vraag hoe een systemisch designproces in een bedrijfscontext kan bijdragen tot de transitie naar de circulaire economie en welke designaanpak nodig is om de complexiteit van de context te kunnen vatten. De focus van het onderzoek ligt op het aspect van de implementatie zelf, de mate waarin het bestaande systeem de basis kan vormen voor de transitie en de manier waarop betrokkenen kunnen bijdragen tot die transitie. Het onderzoek moet resulteren in een meer diepgaande kennis over het systemisch designproces in functie van transitie en een designmethodiek die gehanteerd kan worden door designconsultants of in-company designafdelingen om een duurzaam innovatieproces te ondersteunen in functie van de transitie naar een circulaire economie. Het onderzoek combineert kwalitatief onderzoek met design-inclusief onderzoek. In eerste instantie wordt een theoretische kader opgebouwd dat de basis vormt voor het ontwikkelen van een aanpak op maat van de bedrijfswereld. In tweede instantie wordt de designmethodiek in een participatieve setting van twee bedrijfscases ontwikkeld en gevalideerd. Het gaat om een iteratieve ontwikkeling die zowel moet leiden tot theoretische kennis over het systemische ontwerpproces als de manier waarop het toegepast kan worden in de bedrijfswereld.

Trefwoorden:CIRCULAIRE ECONOMIE, ONTWERPONDERZOEK, SYSTEMISCH

Disciplines:Strategisch design, Systeem design