De infrastructuur en de globalisering. De Zuid-Nederlandse drukpersproductie en de vorming van het koloniale imperium in Nieuw-Granada en Rio de la Plata, 1535-1800

Drukwerk speelde een uiterst belangrijke rol in de Europese expansie en de globalisering van de vroegmoderne wereld. De kennis van de andere continenten circuleerde in Europa vrijwel uit­slui­tend in de vorm van drukwerk. Anderzijds was het gedrukte boek het medium bij uitstek om de Euro­pese kennis in de breedste zin van het woord naar die verre gebieden over te brengen. Zuid-Nederlandse uitgevers speelden een belangrijke rol in deze ‘glo­balisering van de gees­ten’ (de vor­ming van één grote intellectuele ruimte waarbinnen ken­nis, ideologieën en ideeën uit geografisch ver uit elkaar liggende gebieden circuleerden) en in de uitbouw van een ‘pa­pie­ren infrastructuur’ ten dienste van de Spaanse monarchie. Enerzijds werd heel wat infor­ma­tie over de Spaanse overzeese ge­­­bieden via de Ne­der­lan­den verspreid. An­der­­­zijds leverden Zuid-Ne­der­land­se druk­kers een be­lang­­rijk deel van het beleidsin­stru­­­men­ta­rium dat door de Spaan­se auto­­­riteiten werd aan­ge­wend bij het be­stuur en de evan­ge­li­­­­satie van de ko­lo­nies.

Het huidige project wil het aandeel van de Zuidelijke Nederlanden in de productie van druk­werk bestemd voor de onderkoninkrijken Nieuw-Granada en Río de la Plata (1535-1800) bestuderen en de centrale rol van dit drukwerk belichten bij de vorming van de lokale elites en bij het bestuur van beide gebieden. Het omvat drie concrete onder­zoeks­doelen:

-  een onderzoek naar de handelsnetwerken (commerciële circuits) die de Zuid-Nederlandse pro­duc­tie­centra via Spanje met hun afzetgebied in Nieuw-Granada en Río de la Plata ver­bon­den (wel­ke drukkers drukten voor de lokale markt; met welke han­delaars werkten ze samen; wie stond in voor de verdeling van de handelswaar en hoe was die ver­de­ling georganiseerd; via welke alterna­tie­ve aanvoerkanalen – religieuze congregaties, hofhouding, diplo­ma­ten, ambte­naren – bereikte het drukwerk de beide regio’s; traden er veranderingen in deze handels­net­werken op na 1714);

-  een studie van de export van de Zuid-Nederlandse know how naar Nieuw-Gra­na­da/Río de la Plata aan de hand van een analyse van de circuits waarvan het Zuid-Ne­der­land­se drukkers­per­soneel ge­bruik maakte om te circu­leren tussen de Nederlan­den, Spanje en beide onder­ko­nink­rijken (technologische circuits);

  -  een kwalitatieve en kwantitatieve analyse van de Zuid-Nederlandse boek­productie en gra­­vures voor de lokale markt (zowel de Spaanstalige werken als die in ande­re talen), met bijzondere aan­­dacht voor de opdrachtgevers en de aard van de pro­duc­tie (auteurs, thematiek, materiële kwaliteit, aantal en om­vang van de edities); een ana­lyse van het aandeel dat het Zuid-Neder­land­se drukwerk heeft gehad in de uitbouw van een juridisch en reli­gieus instru­men­tarium ten dienste van de Spaan­se mo­nar­chie bij de constructie van het koloniale impe­rium in Nieuw-Gra­­nada en Río de la Plata (aard en thematiek van het ico­no­gra­fische ma­­te­riaal uit de Zuide­lij­ke Nederlanden dat een rol heeft ge­speeld in de evan­gelisatie van het onderkoninkrijk, de uit­bouw van de reli­gieu­ze infra­struc­tuur en de ont­­wik­ke­ling van de loka­le kun­­ste­naars­scholen; analyse van het aandeel van het edu­catieve en nor­­matieve druk­­werk – juridische trak­taten, humanistische geschriften, politiek-theo­re­tische, reli­­­gieu­ze en filo­so­fi­sche wer­ken – in de opvoeding en opleiding van de lokale elites aan scho­len en uni­ver­si­teiten) (culturele circuits).