De chaîne opératoire van antieke glas productie: archeometrie en archeologie van Hellenistisch-Romeins natron glas.

Natron glas, bekomen door het mengen van kwartszanden met een mineraal natrium-rijk smeltmiddel, typisch natron genaamd, is het meest voorkomende glastype in het Mediterraan gebied en in Europa van het midden van het eerste millennium vC tot de 9e eeuw nC. Ruw natron glas werd verhandeld als brokken glas of chunks. Primaire productiecentra maakten glas uit zijn minerale grondstoffen, terwijl secundaire centra het glas omsmolten en omvormden in gebruiksvoorwerpen. Uit opgravingen blijkt duidelijk dat primair glas in de 4de tot 8ste eeuw nC geproduceerd werd in de Levant (Syro-Palestina en Egypte). Andere primaire glascentra in het Mediterrane en Europese gebied zijn niet gekend. Enkele auteurs hebben wel gesuggereerd dat primaire productie van glas ook elders in de Hellenistisch-Romeinse wereld plaatsgreep. Een eerste analytisch bewijs dat andere spelers dan de gekende centra in Syro-Palestina en Egypte actief waren op de glasmarkt in de Romeinse periode, werd door Degryse & Schneider (Pliny the Elder and Sr-Nd isotopes: tracing the provenance of raw materials for Roman glass production, Journal of Archaeological Science, 2008, 35, 1993-2000) geleverd door middel van nieuw ontwikkelde Sr-Nd isotopenanalyse van glas uit opgravingen in het gehele Romeinse Rijk. Dit materiaal blijkt immers een afwijkende signatuur te vertonen van het normale primaire glas uit de Levant, en dient zijn oorsprong te hebben in het west-Romeinse Rijk, tussen Italië en Spanje. Het doel van het doctoraatsproject is het (verder) ontwikkelen van deze nieuwe techniek voor de herkomstbepaling van grondstoffen voor Hellenistisch-Romeinse glasproductie op basis van een geïntegreerde archeologische-archeometrische (isotopengeochemische) benadering. Als doctoraatsproject wordt voorgesteld twee locaties uit de Grieks-Romeinse wereld, één in het westelijke en één in het oostelijke Mediterrane gebied te vergelijken naar de herkomst van natron glas doorheen de tijd, dit van de 5e eeuv vC tot de 7e eeuw nC. Hiervoor werd een samenwerking bekomen met de site van Petra (Jordanië) en met sites uit Iberia (Spanje), die hun collectie glas uit de voornoemde periode ter beschikking stellen. Beide regios hebben een lange geschiedenis van interregionale contacten, waarbij verschillende politieke-sociale fases, voor en na de Romeinse overheersing, de lange-afstands handelspatronen kunnen hebben beïnvloed.

Trefwoorden:Archaeometry, Archaeology

Disciplines:Archeologie, Theorie en methodologie van de archeologie, Andere geschiedenis en archeologie, Analytische chemie, Farmaceutische analyse en kwaliteitszorg, Andere chemie, Geochemie, Andere biologische wetenschappen