Actieonderzoek ter verbetering van de samenwerking tussen professionele zorg en mantelzorg

Medio 2016 werd een ontwerp van mantelzorgbeleidsplan door de Vlaamse regering goedgekeurd. Aangenomen wordt dat mantelzorgers (van personen met een zware zorgnood) erg ver kunnen gaan in de hulp die ze bieden wat nadelen meebrengt op uiteenlopende levensdomeinen van de mantelzorger. Een niet onbelangrijke groep van mantelzorgers voelt zich belast tot zwaar belast. Het Vlaams mantelzorgbeleidsplan zet daarom in op een divers en gericht ondersteuningsbeleid waaronder uitbouw van het formeel ondersteuningsaanbod voor mantelzorgers. De aanwezigheid van dit aanbod op zich volstaat echter niet. Een cruciale vraag is hoe de verschillende actoren rond de hulpbehoevende persoon samen goede en kwaliteitsvolle zorg kunnen verstrekken die de levenskwaliteit van de hulpbehoevende en mantelzorger ten goede komt. In Vlaanderen bestaat relatief weinig inzicht over bruikbare instrumenten om die samenwerking te faciliteren. Het Vlaams mantelzorgplan bevat daarom een actie voor verder onderzoek op dit domein, namelijk: het uitvoeren van een actieonderzoek waarin nagegaan wordt hoe de samenwerking tussen professionele en informele zorgers ervaren en geoptimaliseerd kan worden.

In Vlaanderen loopt momenteel een onderzoek bij de Hogeschool Gent i.s.m. LUCAS dat o.a. tot doel heeft ‘het ontwikkelen van een draaiboek waarin de verschillende stappen in de trajectbegeleiding van mantelzorgers worden gedocumenteerd en geëxpliciteerd.’ Dit lopende PWO-project richt zich in de Gentse regio op een specifieke groep van mantelzorgers van thuiswonende ouderen met een chronische zorgnood. Het project heeft o.a. tot doel een draaiboek te ontwikkelen waarin de verschillende stappen in de trajectbegeleiding van mantelzorgers worden gedocumenteerd en geëxpliciteerd.

In Nederland biedt het project ‘in Voor mantelzorg’ nuttige inspiratie. http://www.invoormantelzorg.nl/

Het onderzoek werkt verder op reeds beschikbare inzichten in Vlaanderen. Finaal wordt er gekomen tot ‘aanbevelingen’ om de samenwerking te verbeteren/versterken (op micro, meso en macro-niveau). Het ontwikkelen van een toolkit (bvb. draaiboek of werkboek), die samenwerking tussen mantelzorgers en professionele zorgactoren faciliteert, kan daar deel van uitmaken. Belangrijk is dat het perspectief van de verschillende betrokken hulpactoren (formeel en informeel) op samenwerking aan bod komt. Het is daarbij aangewezen dat kwetsbare groepen van mantelzorgers worden bereikt die onderbelicht bleven in het huidig Vlaams onderzoek en waar faciliterende instrumenten voor samenwerking ontbreken. Daarbij kan o.a. gedacht worden aan jonge mantelzorgers, mantelzorgers van vreemde herkomst, mantelzorgers van personen met  psychische problemen of van personen met een handicap. Hierbij stelt zich o.a. de vraag naar een generalistische benadering dan wel de focus op een bepaalde doelgroep. De scope hiervan wordt met de opdrachtgever afgestemd.

De centrale onderzoeksdoelstellingen zijn:

• Beschrijven hoe de samenwerking tussen mantelzorgers en professionele zorgers wordt ervaren door de verschillende actoren: (mantelzorger(s), professionele zorger(s) en hulpbehoevende);
• Verduidelijken van de verwachtingen die hieromtrent leven bij de betrokken actoren;
• Bepalen van actiepunten die de samenwerking tussen de betrokken actoren in het hulpverleningsnetwerk kunnen faciliteren;
• Komen tot de ontwikkeling en uittesten van een ondersteuningsinstrument die de samenwerking kan optimaliseren en ondersteunen.