< Terug naar vorige pagina

Organisatie

Onderzoekscentrum Visuele Poëtica

Research Group

Hoofdorganisatie:Departement Letterkunde
Tijdsduur:1 okt 2003 →  Heden
Organisatieprofiel:Dit centrum volgt op "Aisthesis", dat in 1997 werd opgericht. Waar deze onderzoekscel de relatie tussen taal en lichaam uitsluitend bestudeerde in de eigentijdse podiumkunsten, beoogt het huidige centrum een interdisciplinaire verbreding van het onderzoeksveld taal/beeld. Tegelijk wil het die verbreding funderen in de aanmaak van een alternatieve hermeneutiek. Beide ontwikkelingen vatten we samen in de aanduiding 'poëtica'. Poëtica is afgeleid van "poiesis", of "actief creëren". De poëtica van een artistiek medium plaatst het kunstwerk centraal en beschouwt het uiteindelijke werk als resultaat van een proces. We leiden hieruit een benadering af die tracht te verklaren hoe het kunstwerk werkt en waarom het onder bepaalde condities geworden is wat het is. We willen meer specifiek licht werpen op de innige vervlechting van representatie en discours, de overlapping van het visuele en het verbale in de creatie en ervaring van theater en cinema. De klemtoon ligt zo op"ekphrasis", de studie van het verwoorde beeld. De onderzoeksgroep heeft zowel een disciplinaire (onderzoek van verschijningsvormen van film en podiumkunsten) als een interdisciplinaire focus (dwarsverbanden tussen theater en film). Een onderzoeksproject kan vooreerst analytisch te werk gaan, uiteenlopende mechanismen bestuderen in een aantal werken of in een specifiek werk. Of het kan historiserend van opzet zijn en trachten te vatten hoe theater, performance en film zich manifesteren op een bepaald moment of over een langere periode. Het onderzoekscorpus verbindt zich met andere woorden niet tot de studie van een welgekozen maker, werk of periode. Elke vraag naar de fundamentele werkingsprincipes van theater, performance en film en hun effecten kunnen tot het domein van dit centrum behoren. Meer concreet geldt het onderzoekscorpus vooral de twintigste eeuw en sluit het zo ten dele aan bij het facultaire onderzoekszwaartepunt "Moderniteit" waarvan het de theatrale en filmische expressievormen bestudeert. Het doet dit in relatie tot de bredere socio-culturele en technologische condities van het kunstwerk en kan in die zin tevens begrepen worden als exponent van een tweede facultair aandachtspunt, dat van de "Stedelijkheid en de publieke ruimte". Een poëtica veronderstelt dat het artistieke werk en de keuzes die door de kunstenaar worden gemaakt, worden gerelateerd aan een bepaalde doelmatigheid of functionaliteit ¿ het esthetisch opzet van een werk, het effect op de toeschouwer. Visual poetics verrekent brede culturele factoren en intersubjectieve data enkel voor zover die aan de concrete onderzoeksvraag gerelateerd zijn. We willen de invloed van samenleving, ideologie of cultuur op de kijker niet verwaarlozen, maar gaan ervan uit dat culturele processen voor alles mentale processen zijn: aangeleerd, herinnerd en herdacht door het belichaamde bewustzijn van sociale actoren. Om opzet en effect van het kunstwerk adequaat te vatten, stellen we een mentalistische zienswijze voor die we ontlenen aan een cognitief theoretisch perspectief. We zijn geïnteresseerd in een veelheid aan visuele competenties die de mens ontwikkelt door te kijken en tegelijk andere zintuigelijke ervaringen te integreren, in wat John Debes omschrijft als "visual literacy". De groep onderscheidt in dat licht drie onderzoeksvelden die in een dynamische relatie tot elkaar staan: elk veld werkt als katalysator van inzichten in het andere veld : 1. een formeel-technische analyse van artistieke conventies en visuele strategieën 2. cultureel-maatschappelijke voorwaarden 3. cognitieve perceptie en ervaringsconditie Deze dynamiek weerspiegelt zich in de volgende onderzoeksthema's: - representatie van het lichaam in de podiumkunsten - melodrama - populaire theatervormen in de eerste helft van de twintigste eeuw - massaspel in het interbellum - utopische impulsen in de hedendaagse dans - theatraliteit en de invloed van nieuwe technologieën - immersie op het kruispunt van film en theater - representatie van kunst en architectuur in visuele media - visuele strategieën in vroege cinema
Trefwoorden:THEATERWETENSCHAP, FENOMENOLOGIE, DRAMATURGIE, PERFORMANCESTUDIES, GENDERSTUDIES, LATE 20STE-EEUWS THEATER, CULTURELE STUDIES, MEDIASTUDIES
Disciplines:Kunststudies en -wetenschappen, Theater en voorstelling