Redactionele Signalen

Op 27 oktober 2021 veroordeelde het Hof van Justitie Polen tot een dwangsom van € 1 000 000 per dag. 1 De Europese Commissie had een verzoek daartoe ingediend nadat Polen niet van plan bleek de toepassing van een nieuwe wet met betrekking tot de organisatie van de ge-rechtelijke instanties te schorsen. De vicepresident van het Hof van Justitie had nochtans in kort geding daartoe bevolen in de loop van de voorbije zomer, in afwachting van een behandeling ten gronde van de claim dat Polen met deze wet niet voldoet aan het vereiste van een onaf-hankelijk en onpartijdig gerecht. 2 Het is het zoveelste incident tussen de EU en de Poolse overheid. De redac-tionele signalen van vorige maand berichtten er ook al over. Ook in dit nummer komt de bedreiging van de rechtsstaat in verschillende bijdragen aan bod. De Euro-pese instellingen lijken niet van plan zich zomaar neer te leggen bij de antidemocratische tendensen die zich manifesteren in de EU, niet alleen in Polen, maar ook in andere landen. De rechtsstaat verdient bescherming; ons samenlevingsmodel is erop gebouwd. Maar hoe komt het toch dat een dergelijk antidemocra-tisch discours, waarvan de geschiedenis heeft geleerd dat het niet noodzakelijkerwijs tot veel goeds leidt, vrij pro-bleemloos voet aan de grond lijkt te krijgen in tal van EU-lidstaten? Er bestaan ongetwijfeld vele verklaringen, en de oplossing zal wellicht inspanningen vergen op verschil-lende vlakken. Dat een belangrijke rol weggelegd is voor het middelbaar onderwijs staat echter vast. In België staan alvast bijzonder weinig juristen voor de klas. Als middel-bare scholieren al iets vernemen over het recht en de rechtsstaat, dan is dat vaak in de marge van andere vak-ken, zoals geschiedenis en klassieke talen. Hier lijkt een belangrijke taak weggelegd voor de hervormers van de curricula van middelbare scholen en voor het personeels-beleid, dat de juiste profielen voor de klas moet zien te krijgen. Academici moeten hier echter ook in eigen boezem durven kijken. Het commentaar op wat er in de middel-bare scholen gebeurt, is vaak terecht, doch academici zijn zelden geneigd zelf in te zetten op verandering in het middelbaar onderwijs. Vorige week maakte ik evenwel kennis met een mooi voorbeeld van wat juristen (in spe) kunnen betekenen voor de opleiding van jongeren. Twee collega's van de Vrije Universiteit Amsterdam kwamen hun Street Law-project 3 voorstellen aan de rechtenfaculteit van de Universiteit Hasselt. In het kader van dit initiatief worden rechtenstudenten door de universiteit getraind en begeleid om les te gaan geven op middelbare scholen. Het doel van Street Law is empowerment, namelijk de idee dat wanneer scholieren kennis hebben van hun rechten, ze ook beter in staat zullen zijn deel te nemen aan de maatschappij. Het project kreeg intussen navol-ging aan de Universiteit Gent en de Universiteit Hasselt. Er bestaan nog mooie voorbeelden, zoals de masterclass democratie van Radio 1 en de Universiteit van Vlaande-ren, 4 of het case4EU@school-project aan de KU Leuven. 5 Stuk voor stuk lovenswaardige initiatieven, doch veelal slechts tijdelijk van aard. Wanneer de projectfinanciering opdroogt, dreigen ze een stille dood te sterven. De finan-cieringsstructuren van de universiteiten en de bevorde-ringstrajecten voor academici zijn van die aard dat ze eerder academisch onderzoek belonen dan inspanningen voor educatieve projecten. Dat is althans in Vlaanderen zo. En dat is doodjammer.

Jaar van publicatie:2021

Toegankelijkheid:Closed