Gedeeld belang of onderlinge wedijver? De organisatie van vrijwillige rechtspraak in de Zuidelijke Lage Landen tijdens de late middeleeuwen (1278-1433).

De publieke opinie in België stelt zich kritische vragen en bedenkingen bij de relevantie van het huidige notariaat. Zo komt de prominente rol van de notaris in het verlijden en authentiseren van overeenkomsten tussen particulieren op de helling te staan. Tegenwoordig zijn notarissen geen vanzelfsprekendheid meer en dit onderzoeksproject wil aantonen dat ze dat in het verleden evenmin waren. Nochtans heeft de historiografie rond de laatmiddeleeuwse vrijwillige rechtspraak in de voormalige Zuidelijke Lage Landen het belang van openbare notarissen te vaak en onterecht overschat. Daardoor doet ze afbreuk aan de complexe juridische realiteit van de middeleeuwse samenleving in deze contreien, die bovendien sterk beïnvloed werd door regionale en lokale gewoonterechtelijke tradities. Vanuit een comparatieve insteek en een nieuw gelaagd conceptueel denkkader beoogt dit onderzoek in kaart te brengen hoe notarissen zich destijds verhielden tot inheemse alternatieven voor vrijwillige rechtspraak. Voor de graafschappen Henegouwen en Vlaanderen, twee historische regio's met uiteenlopende socio-economische structuren, zal het tot een fijnmaziger begrip komen van hoe verschillende actoren coëxisteerden en elkaar in evenwicht hielden in hun onderlinge competitie als beoorkondingsinstanties voor privaatrechtelijke transacties. Bijkomend zal dit project wetenschappelijk onderbouwde argumenten aanbrengen in het heersende debat over de meerwaarde van de notariële dienstverlening vandaag.