Versluierde internationale rechtsvorming? Een kritische juridische analyse van het mandaat en de praktijk inzake staatloosheid van de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de VN

De Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) schat dat wereldwijd 10 tot 12 miljoen mensen geen nationaliteit hebben en staatloos zijn. Staatlozen zijn kwetsbaar, omdat geen enkele Staat verantwoordelijkheid voor hen neemt. Staatloosheid is een mensenrechtelijk probleem, want staatlozen hebben vaak geen toegang tot basisdiensten zoals onderwijs en gezondheidszorg. De Algemene Vergadering van de VN heeft het mandaat van UNHCR geleidelijk uitgebreid om dit probleem aan te pakken. In het afgelopen decennium heeft UNHCR actie ondernomen, onder andere door de twee globale verdragen hieromtrent te promoten (Verdrag betreffende de status van staatlozen van 1954 en Verdrag tot beperking van staatloosheid van 1961) en richtlijnen te publiceren over hoe Staten die verdragen moeten interpreteren en implementeren. Dit roept echter de vraag op wat de juridische waarde is van UNHCR’s interpretaties, en in hoeverre de praktijk overeenstemt met haar bevoegdheden, waarop de huidige literatuur geen antwoord biedt. 

Dit onderzoeksproject gaat na welke rol UNHCR speelt in de ontwikkeling van het internationaal wettelijk kader inzake staatloosheid en de implementatie ervan op nationaal niveau, en wat haar mandaat, bevoegdheden en democratische verantwoordelijkheid daarbij zijn. Dit onderzoek is van belang omdat UNHCR intensief betrokken is bij nationale procedures en besluitvorming en haar praktijken verregaande gevolgen hebben voor miljoenen staatlozen wereldwijd.