Ontwikkeling van een algemeen vaccin tegen dengue, gele koorts en zika.

Muggen van de geslachten Aedes brengen flavivirussen over die wereldwijd verantwoordelijk zijn voor een enorme belasting van de volksgezondheid. Deze ziekten bedreigen de helft van de menselijke wereldbevolking. De belangrijkste zijn dengue, zika en gele koorts. Denguevirussen komen het meest voor en treffen naar schatting 390 miljoen mensen per jaar. Ongeveer 100 miljoen ontwikkelen symptomatische ziekte met een spectrum van klinische evoluties, waaronder zeldzame, ernstigere gevallen met hypovolemische shock door niet-gecompenseerde plasmalekkage, interne bloeding, en orgaandisfunctie of overlijden. Het gele koortsvirus (YFV) gaf zijn naam aan het geslacht en treft momenteel nog steeds 200.000 mensen per jaar. Hoewel YFV vergelijkbare flu-achtige symptomen veroorzaakt als DENV, is het klinisch verloop ernstiger met sterftecijfer van ongeveer 30% onder symptomatische patiënten. Het Zika-virus (ZIKV) is onlangs opgedoken als een epidemisch virus dat de afgelopen 3 jaar 1,5 miljoen mensen heeft besmet. ZIKV-infectie is meestal asymptomatisch tot mild, maar kan levensbedreigende neurologische aandoeningen veroorzaken bij pasgeborenen van geïnfecteerde moeders. De fenomenale toename van de prevalentie van virussen in de afgelopen decennia wordt veroorzaakt door verstedelijking, internationaal transport en klimaatverandering, die allemaal de overdracht via muggen vergemakkelijken. Aangezien het onwaarschijnlijk is dat deze bezwarende factoren zullen verdwijnen, zullen de ‘flavivirus-epidemieën’ hoogstwaarschijnlijk deze opwaartse trend voortzetten. Er is geen curatieve behandeling van flavivirusziekten voorhanden en er bestaat slechts één doeltreffend vaccin tegen YFV. Het recente DENGVAXIA®-vaccin tegen DENV heeft een variabele, beperkte tot slechte werkzaamheid tegen de verschillende serotypen, wordt niet aanbevolen ter bescherming tegen primo-infectie en is niet goedgekeurd voor jonge en oude patiënten, die het meest kwetsbaar zijn voor dengue. Vectorcontrole is momenteel de belangrijkste interventie om epidemieën te verminderen. Deze methoden zijn echter niet voldoende om de aanhoudende opkomst van het flavivirus te beteugelen. Nieuwe instrumenten en vooral een pan-flaviviraal vaccin zijn dringend nodig om verdere schade aan de volksgezondheid in de wereld te voorkomen. Ons team heeft onlangs een potentieel vaccindoelwit geïdentificeerd dat infectie door alle flavivirussen zou kunnen voorkomen. Tijdens de overdracht via muggen bevat het muggenspeeksel virussen die tijdens het bijten vrijkomen. Deze virussen infecteren vervolgens huidcellen op de bijtplaats voordat ze zich door het lichaam verspreiden, waardoor systemische infectie en de symptomen worden veroorzaakt. We ontdekten een virale transmissieversterker in muggenspeeksel die alle flavivirussen gemeen hebben. Inderdaad, flavivirussen scheiden in muggenspeeksel een niet-coderend RNA af dat de aangeboren immuniteit van de mens remt en zo de infectie op de bijtplaats verhoogt. De meest kwetsbare fase in de levenscyclus van het flavivirus is het begin van de infectie tijdens de overdracht via muggen. Slechts een paar honderd virussen worden door de mug uitgescheiden. Om deze reden vormt de speekselinfectieversterker die we ontdekten een veelbelovend doelwit voor vaccins. Het uiteindelijke wereldwijde doel is om een vaccin te ontwikkelen tegen deze nieuwe transmissieversterker die aanwezig is in muggenspeeksel na de volledige karakterisering van deze nieuwe virale strategie.