De wisselwerking tussen het post-eyckiaanse atelier en Petrus Christus

De vijftiende-eeuwse schilder Pieter Cristus (voorheen gekend als Petrus Christus) en de andere post-Eyckiaanse schilders actief in Brugge worden in deze doctoraatsverhandeling aan vernieuwend onderzoek onderworpen, zowel op archivalisch vlak als op materiaal-technisch vlak. In een eerste hoofdstuk worden de sociaal-economische omstandigheden van de schilders en hun ateliermedewerkers onderzocht, waarbij een aantal nieuwe inzichten het eerdere onderzoek aanvullen. Deze prosopografische analyse verduidelijkt de plaats van Pieter Cristus in de groep van generatieschilders, hetgeen verder geïllustreerd wordt in het volgende hoofdstuk. Daarin wordt een systematische analyse van de vijftiende-eeuwse Brugse renteboeken aangewend om het sociale netwerk van de post-Eyckiaanse schilders te onderzoeken op basis van hun atelierlocaties, waarvan er vele, zoals die van Pieter Cristus, nieuw ontdekt zijn. De daarbij gevolgde, vernieuwende methodologie kan een aanzet vormen voor gelijkaardige onderzoeken naar sociale netwerken.

 In een derde hoofdstuk werd de familie en sociale afkomst van Pieter Cristus in zijn geboorteplaats Baarle besproken op basis van vele onontgonnen en ongepubliceerde archiefstukken door deze samen te voegen in een coherente, contextuele interpretatie. In de rand van dit onderzoek werd er nieuw licht geworpen op sociale elites in Kempische plattelandsdorpen. De ontdekte sociale achtergrond in de Kempen én de atelierlocatie in Brugge hebben ons inzicht in de sociale context van Pieter Cristus fundamenteel verruimd en verbeterd.

In het laatste hoofdstuk werd een vijftiende-eeuws portret dat toegewezen werd aan Pieter Cristus of een contemporaine kopiist, onderworpen aan een multi-disciplinair onderzoek. Daarbij werden niet-invasieve beeldvormingstechnieken, C14-datering, pigmentanalyses, xylologische, iconografische, mode-historische en kunsthistorische analyses gecombineerd in een samenvattende interpretatie. Hieruit blijkt dat het paneeltje de getuige is van een Vlaams-Toscaanse transfer van de Eyckiaanse beeldtaal: een Luccese zakenman in Brugge liet zich portretteren door  Pieter Cristus en wanneer hij later beslist om zijn carrière verder te zetten in Lucca, neemt hij het portretje mee en laat het door een plaatselijke schilder kopiëren.

De vier bijdragen (elk gepubliceerd in peer-reviewed tijdschriften) vervolledigen en vernieuwen zo het gekende beeld van de sociale context van schilders en opdrachtgevers in Brugge waarin, kort na de invloedrijke carrière van Jan van Eyck, de Eyckiaanse kunst zich verder ontwikkelde en verspreidde.