Het belang van een brede kijk

De participatiedruk stijgt in Vlaanderen. We worden met z'n allen steeds assertiever, beter geschoold en veeleisender. Passieve of afstandelijke inspraak is niet meer genoeg, we willen actief deelnemen. Almaar meer auteurs stellen dan ook dat onze representatieve democratie het onder deze druk zal begeven en dat we (radicaal) nieuwe modellen moeten uitproberen, zoals del i beratieve en partici patieve democratie. p De Rynck & Stef Steyaert e participatieve omslag Onze democratie in transitie :o Uitgeverij lzo:]lzzt blz I z5€ Fiiip De Rynck en Stef Steyaert zijn het met deze stelling niet eens. Volgens hen hebben deze auteurs gewoon een veel te enge blik op participatie, democratie en politiek. Om deze blik te verruimen, is het nodig de hui-dige dynamieken in een historisch perspec-tief te plaatsen en op meerdere bestuurlijke niveaus te bestuderen. EEN CONTINU VERANDERINGSPROCES Een breder perspectief maakt immers al snei duidelijk dat participatieve initiatieven rimpelingen kunnen veroorzaken in poli-tieke structuren, en omgekeerd. Het is een dynamisch systeem dat'schuurt' en'wrijft'. 'Democratie is dus niet, maar verandert constant'. Pleidooien voor radicale vernieu-wing slaan volgens De Rynck en Steyaert de plank dan ook volledig mis, want'die ver-andering is al volop bezig'. 'Waar wel nood aan is, is inzicht in dit complexe systeem, Het boek van De Rynck en Steyaert is een verdienstelijke poging om tot dergelijke inzichten te komen, De auteurs wijzen op de'vaste' eigenschappen van het systeem, zoals de verwevenheid (en doorwaadbaarheid) van representatie en participatie in het middenveld, in activisti-sche organisaties, in politieke partijen, enz. Die verwevenheid is er aitijd al geweest en cre€ert ook een zekere tussenruimte, zowel tussen de procedures van de representatieve democratie en de wirwar aan participatieve praktijken als tussen bestuurders, politi-ci, ambtenaren, burgers, bedrijven en het middenveld. In die tussenruimte is een cen-trale rol weggelegd voor sleutelfiguren, die experimenten opstarten en het proces van voortdurende verandering gaande houden. Een tweede inzicht gaat over verschui-vingen in het systeem, De complexiteit van de huidige maatschappelijke uitdagingen dwingt ons tot samen leren en dus tot het experimenteren met andersoortige parti-cipatieve praktijken. Omdat we niet anders kunnen. Tegelijk zien we een professionali-sering van de ambtenarij: ambtenaren wiilen niet Ianger alleen maar faciliteren, ze willen ook zelf initiatieven nemen, steeds vaker zonder het middenveld. En een derde inzicht is dat de macht van (traditionele) politieke partijen afneemt ten voordele van individu-ele, stevig in hun lokale context ingebedde politici. Volgens De Rynck en Steyaert doen deze veranderingen zich op zoh grote schaal voor dat het om een bmsiag'gaat, waarbij het hele systeem verandert. REPRESENTATIE: DNA VAT{ ONZE CULTUUR Zo'n brede en gelaagde lezing doet deugd. De Rynck en Steyaert benadrukken dat par-ticipatie en representatie ingebakken zitten in onze cultuur en dat'schuren en wrijven' erbij hoort. Hun boek is een pleidooi voor experiment, op alle schaalniveaus en vanuit alle sectoren. Niet om een radicaal ander democratisch model te introduceren, maar om het continue veranderingsproces zo nu en dan een duwtje te geven in de richting van een meer inclusieve samenleving. Toch had ik gehoopt dat het boek een stap verder zou gaan. Het blijft erg op de vlakte over hoe we het complexe systeem van democratie, politiek en participatie kunnen vatten. Hoe loop ik, als politicus, ambtenaar, organisatie of bewonerscollec-tief, niet verloren in de voortdurende dy-namiek tussen politieke en participatieve praktijken? De Rynck en Steyaert bespreken wel praktijkvoorbeelden en reflecteren over randvoorwaarden en rollen, maar hun boek blijft in de eerste plaats een introductie van een andere (systemische) manier van kij-ken, als tegengewicht voor de al te simpele boodschappen van de radicale vernieuwers. les C} = F-']-, r t-,rr It E ii 'i i'iirll:l t)NZE llEMOCRATIE IN TRANSITIE

Jaar van publicatie:2019

Toegankelijkheid:Closed