Prijsvorming en allocatie van rechten in land-en tuinbouw (PRRECHTEN)

Verhandelbare rechten laten landbouwers toe om bijv. mest af te zetten (mestafzetrechten) of melk te produceren (melkquota). De verhandelbaarheid (aan- en verkoop) moet er in principe voor zorgen dat rechten bij de meest efficiënte landbouwbedrijven terechtkomen. In de praktijk verloopt de handel in rechten echter niet volgens perfecte marktcondities. Met dit project willen ILVO en UGent in eerste instantie de toekenning, verhandeling, prijsvorming en invulling van individuele rechtensystemen beschrijven en analyseren. In tweede instantie is het de bedoeling om de onderlinge verbanden tussen de verschillende  types verhandelbare rechten in kaart te brengen. Op basis hiervan kunnen adviezen geformuleerd worden aan de overheid inzake de toepassing van verhandelbare rechten als beleidsinstrument.   

 

Aan de hand van literatuurstudie, experteninfo en administratieve data over de toekenning, uitbetaling en verhandeling van rechten beschrijven en analyseren we de individuele systemen van rechten. We bekijken wat de impact is van het sturen van de markt van verhandelbare rechten door het beleid (bijv. invoering van centraal quotumfonds voor melkquota) op de prijsvorming en het aantal verhandelbare rechten. We gaan na wat er aan de basis ligt van de onder- en overbenutting van rechten (bijv. het al dan niet volmelken van het quotum). We ontwikkelen een mestuitwisselingsmodel dat een complete kijk geeft op de mestmarkt en analyseren hiermee o.a. de impact van MAP IV. In het kader van de afschaffing van melkquota onderzoeken we het maximale Vlaamse melkproductieniveau, gegeven de bestaande mestafzetrechten en nutriëntenemissierechten.

Dit onderzoek heeft 3 verschillende oorzaken geïdentificeerd voor het minder goed functioneren van een rechtensysteem: overheidsinmenging omwille van sociale of milieugerelateerde motieven, onvolledige marktinformatie van marktdeelnemers en afwijkend gedrag van marktdeelnemers.  Ondanks marktimperfecties blijken verhandelbare rechten in vergelijking met andere beleidsinstrumenten efficiënter. Om de marktimperfecties te minimaliseren is er bij het opzetten van een rechtensysteem voldoende aandacht nodig voor 1) een goede marktwerking, 2) de initiële  toekenningen van verhandelbare rechten aan individuele landbouwers en 3) het behouden van verschillende systemen van verhandelbare rechten. Het systeem van verhandelbare rechten blijkt de structurele ontwikkeling van een  sector te begunstigen. De landbouwer kan zijn eigen gedrag bepalen en krijgt de verantwoordelijkheid om te werken volgens doelstellingen opgelegd door de overheid. Specifiekere conclusies van dit project zijn terug te vinden in  talrijke wetenschappelijke en vulgariserende publicaties, en in het doctoraat ‘Lessons learnt from the application of tradable permits in the Flemish animal production sector' (Bart Van der Straeten, UGent).