Queering openbaar beleid: de invloed van de LGBTQ-beweging op beleidsvorming in Brazilië

Na de Braziliaanse democratisering in 1985 zette de LGBTQ-beweging verschillende strategieën in om de wetgever te beïnvloeden om een LGBTQ-wet in het Congres goed te keuren, maar dit mislukte. Gezien de wetgevende traagheid verschoof de LGBTQ-beweging strategieën en locaties van activisme van wetgevend naar uitvoerend en later naar de rechterlijke macht. De federale uitvoerende macht en de rechterlijke macht hebben een palliatief beleid ontwikkeld om het wetgevingsvacuüm te compenseren en LGBTQ-kwesties aan te pakken, met name antidiscriminatiebeleid. Daarom roept dit onderzoek de vraag op: hoe beïnvloedt de LGBTQ-beweging de beleidsvorming in Brazilië? Door het anti-homofobiebeleidsproces te analyseren dat in 2001 in het Congres begon en in 2019 eindigde met een rechterlijke beslissing, tracht dit proefschrift een causaal mechanisme van invloed tussen de LGBTQ-beweging en beleidsvorming in een van de meest gewelddadige landen voor LGBTQ-mensen wereldwijd te ontrafelen. . De wisselwerking tussen sociale beweging, openbaar beleid en queer-theorie hielp bij het onderzoeken van de relatie tussen beweging en beleid in een Global South-casestudy. Door gebruik te maken van datatriangulatie – documentanalyse, semi-gestructureerde interviews en analyse van rechtszaken – konden we actoren, gebeurtenissen, besluitvorming, instrumenten en strategieën identificeren en analyseren die de invloedsmechanismen in het beleidsproces aansturen. Deze dissertatie omvat naast de inleiding en conclusie vijf hoofdstukken.
Hoofdstuk 2 omvat een literatuuroverzicht omtrent de relatie tussen sociale bewegingen enerzijds en publiek beleid anderzijds, met bijzondere aandacht voor beïnvloedingsstrategieën. Dit hoofdstuk beroept zich op het 'effectenmodel' en 'politieke bemiddelingsmodel' om interacties tussen sociale bewegingen en beleid aan te tonen en te analysen. Het biedt zo een overzicht van de verscheidenheid in strategieën die sociale bewegingen kunnen aanwenden om beleidsvorming in verschillende beleidsfasen, politieke en contextuele omstandigheden te beïnvloeden.
Hoofdstuk 3 presenteert de methodologische aanpak van dit onderzoek en gaat verder met een beschrijving van het analytisch kader en de materialen en methoden die worden gebruikt voor het verzamelen en verwerken van gegevens. De analyse gaat uit van een actor-gecentreerd perspectief en zal een analytisch model ontwikkelen door kritisch realisme te combineren met het traceren van de uitkomst van processen om een voorgesteld causaal mechanisme te ontrafelen. Ten slotte geeft dit hoofdstuk een overzicht van de belangrijkste gebruikte informatiebronnen.
De eigenlijke data-analyse zit vervat in hoofdstukken 4 en 5. Hoofdstuk 4 analyseert daarbij de beleidsverandering aan en output van het Braziliaans LGBTQ-beleid, gecreëerd door de federale uitvoerende macht en aangenomen tussen 1996 en 2020. Daartoe stelt het hoofdstuk tevens het 'Potemkin-beleidsmodel' voor ter analyse van de manipulatie aan dit beleid. Manipulatie omvat hier concreet de geobserveerde veranderingen in termen van beleidsinstrumenten, ideeën en betrokken actoren na beslissing vanuit de politieke elite.
Hoofdstuk 5, vervolgens, laat zien hoe de criminalisering van LGBT-fobie zich ontvouwde. Het analyseert daartoe de achterliggende gebeurtenissen, actoren, strategieën en besluit-vorming over een periode van 18 jaar, en presenteert deze op een narratieve wijze. Deze 18 jaar valt op te delen in drie akten. De eerste akte start met de indiening van de eerst anti-homofobiewet (PL 5.003/2001) in het Huis van Afgevaardigden. Deze werd goedgekeurd in
2006 en doorgestuurd naar de Senaat. In deze tweede akte, tussen 2006 en 2015, verzandde het wetsvoorstel in een impasse door opzettelijk vertragende acties vanwege de wetgever. In de derde en laatste akte, gaande van 2012 tot 2019, belandde het wetsvoorstel bij het Hooggerechtshof dat uiteindelijk oordeelde om LGBT-fobie als misdaad toe te voegen aan de antiracisme wet 7.716/1989.
Hoofdstuk 6 bespreekt de theoretische en empirische onderdelen van dit proefschrift. Het reflecteert over de belangrijkste elementen uit het analytische kader, de toegevoegde waarde en tevens beperkingen, en potentiële toekomstige verfijning voor de analyse van de wisselwerking tussen sociale beweging en beleid aan de hand van actorgerichte case studies.
Ten slotte worden conclusies gepresenteerd op basis van de analytische en theoretische kaders die in het proefschrift zijn ontwikkeld. Verder worden de beperkingen van het onderzoek besproken en beleidsaanbevelingen geformuleerd die voortkomen uit de empirische analyse. De conclusiesectie schetst eveneens pistes voor toekomstig onderzoek.