2019 : scharnierjaar voor het schaaldebat in Vlaanderen?

Sinds 1 januari 2019 telt Vlaanderen nog 300 gemeenten, acht minder dan voorheen . Op zich gaat het om een bescheiden daling, maar symbolisch kan ze tellen. 42 jaar na de grootschalige fusieoperatie in 1976 hebben 15 gemeenten op een vrijwillige basis de stap gezet naar een fusietraject richting zeven nieuwe gemeenten. Het contrast met die vorige fusies kan bovendien niet groter zijn. Destijds ging het om een verplichte fusie waarbij nagenoeg alle Belgische gemeenten betrokken waren. Nu gaat het om vrijwillige fusies van een heel beperkt aantal Vlaamse gemeenten. Ze tonen wel aan dat er lokaal wel degelijk wordt nagedacht over de schaalgrootte van onze gemeenten. Men ziet daarbij de noodzaak van schaalvergroting in en is bereid om gebruik te maken van de aangeboden ondersteuning vanuit de Vlaamse overheid. In dit hoofdstuk kijken we naar hoe het zover is gekomen. Het is in Vlaanderen immers lange tijd niet evident geweest om over die gemeentelijke schaal te spreken in het algemeen, laat staan over gemeentelijke fusies in het bijzonder. Daarvoor lag de negatieve ervaring uit de jaren 1970 bij velen nog te vers in het geheugen. Dat dit debat bovendien gevoelig ligt hoeft weinig betoog. Het raakt immers al snel vertroebeld met emotionele argumenten zoals de gehechtheid aan een lokale gemeenschap of het gevoel anders te zijn dan de inwoners van een buurgemeente. Dat zijn vaak voldoende redenen om het debat dan maar niet te moeten voeren. Rationele argumenten omtrent bestuurskracht, lokale financiën of de versterking van de gemeentelijke organisatie spelen in het debat vaak een secundaire rol. Zoals ook is gebleken tijdens de huidige fusiegolf vraagt het heel wat politieke moed om dit verhaal lokaal te initiëren. Alleen al door het verdwijnen van heel wat politieke mandaten ten gevolge van een fusie plaatsen politici die een fusie bepleiten hun eigen politieke toekomst op de helling. In dit hoofdstuk gaan we na welke stappen Vlaanderen recent heeft gezet om die vrijwillige fusies van onderuit mogelijk te maken en aan te moedigen. We focussen daarbij zowel op de inspanningen gedurende de vorige als tijdens de huidige Vlaamse legislatuur. Verder bekijken we kort de gemeenten die gebruik hebben gemaakt van die ondersteuning door een blik te werpen op de zeven nieuwe gemeenten die ontstaan op 1 januari 2019. Om af te sluiten leggen we enkele scenario’s op tafel die vooral richting willen geven aan het toekomstig schaaldebat in Vlaanderen.

ISBN:9789049617691

Jaar van publicatie:2019

Toegankelijkheid:Closed