Onderzoek naar de preventie van hitte- en/of koudestress bij dieren die op de weide worden gehouden (PASTRESS)

Runderen die buiten gehouden worden (vlees- en melkvee op de weide en grazers in natuurgebieden), worden blootgesteld aan weer en wind. De negatieve gevolgen van koude- en hittestress zijn goed gekend uit onderzoek in extreme klimaten. In deze regio’s zijn preventiemaatregelen dan ook legio. In gematigde klimaten is er echter meer discussie over de vraag of beschutting op de weide een noodzaak is, en voor welke vorm van beschutting men dan best kiest. Dit project onderzoekt specifiek in Belgische zomers het effect van hitte en schaduw (als bescherming tegen hitte) op het comfort en de productiviteit van melkvee en van het Belgisch Witblauw vleesras. Bovendien wordt het effect bestudeerd van hitte en koude op het gebruik van natuurlijke beschutting (vegetatie) versus schuilhokken, door runderen in natuurgebieden.

Gedurende drie winters en drie zomers volgen we, in acht natuurgebieden het terreingebruik van één rund per kudde op, en dit aan de hand van een GPS signaal. Bij melkkoeien en zoogkoeien focussen we op een al dan niet aanwezige correlatie tussen enerzijds de warmetsituatie en de mogelijkheden voor het dier om schadus op te zoeken - als bescherming tegen de hitte - en anderzijds indicatoren die het welzijn en de productiviteit weergeven.     Inmiddels zijn de resultaten bekend: In de natuurgebieden blijken de – volwassen en vermoedelijk gezonde - runderen zelden artificiële beschutting te gebruiken als bescherming tegen koude of hitte, behalve wanneer er weinig natuurlijke beschutting aanwezig was. Voor melkvee en vleesvee op de weide is duidelijk dat toenemende hitte sterk samenhangt met afnemend comfort (in afwezigheid van schaduw). Maar als de dieren schaduw kunnen opzoeken verbetert het comfort. Bij melkkoeien zien we bij stijgende hitte (onder andere) een verhoogde lichaamstemperatuur, indicaties van veranderingen in het energiemetabolisme en een daling van de melkgift. Deze effecten treden minder op als men schaduw aanbiedt.

Uit de resultaten (zie boven) kunnen we volgende toepasbare adviezen fomuleren: Een extra schuilhok – bovenop natuurlijke beschutting - voor volwassen en gezonde runderen in natuurgebieden heeft weinig meerwaarde zolang er adequate natuurlijke vegetatie als beschutting beschikbaar is. Dus alleen in schaars begroeide gebieden kan extra beschutting een bijdrage leveren aan het comfort van de wilde graasrunderen.   Voor melk- en vleesvee op de weide heeft schaduw, zelfs in Belgische zomers, een bewezen meerwaarde om het comfort bij warme omstandigheden te verbeteren. De onderzoeksresultaten tonen in warme omstandigheden een significant positief effect van schaduw op de productiviteit van melkvee.

Financiering
Collectief 'Eigen Inbreng'
FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en Leefmilieu

Externe partner(s)
KULeuven - Dept. Biosystemen
Ugent - Fac. Diergeneeskunde