Van ongeïnformeerde naar foutief geïnformeerde burgers? Een vergelijking van westerse informatieomgevingen.

De campagnes voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 en Brexit hebben de discussie over de mogelijke invloed van online desinformatie sterk onder de aandacht gebracht. Desinformatie wordt hier begrepen als inhoud die wordt verspreid om opzettelijk ontvangers te misleiden. Verschillende auteurs beweren dat het fenomeen meer invloed heeft gekregen door het toenemend belang van sociale media, maar dat de discussie eromheen sterk gepolitiseerd is en behoefte heeft aan duidelijkheid. Een Amerikaanse post-verkiezingsstudie door Allcott en Gentzkow (2017) wees uit dat zware gebruikers van sociale media niet goed toegerust waren om valse informatie te achterhalen. Deze bevinding zorgde voor enige bezorgdheid, aangezien momenteel 62 procent van de Amerikanen zijn nieuws via Facebook ontvangt. Het empirisch bewijs over de opkomst van online desinformatie en de gevolgen daarvan voor de samenleving is echter niet eenduidig en er is weinig bekend over de situatie buiten de VS. Tegen deze achtergrond tracht dit project de omvang van het probleem in West-Europa in vergelijking met de VS te beoordelen. Om precies te zijn, proberen we te achterhalen welke actoren valse informatie verspreiden, hoe desinformatie wordt geconsumeerd en waargenomen en welke maatschappelijke groepen het meest vatbaar voor zijn. Op basis van de onderzoeksliteratuur over online desinformatie stellen we een conceptueel kader en een reeks hypothesen voor die empirisch zullen worden getest. Met een internationaal team dat is gevestigd aan de universiteiten van Zürich en Antwerpen, analyseren we het probleem in zes landen (Zwitserland, België, Frankrijk, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten) vanuit verschillende perspectieven. Het plan is om ons gezamenlijke project te beginnen met een representatieve enquête om het gebruik en de blootstelling aan online desinformatie te onderzoeken. We zullen het gebruik van politieke informatie op sociale media en individuele kenmerken van gebruikers analyseren. Vervolgens zullen we ons concentreren op de groep gebruikers die het meest vatbaar is voor desinformatie. In een tweede stap zullen we survey-experimenten met deze groep uitvoeren om erachter te komen waarom deelnemers valse informatie lezen, delen en geloven. Ten slotte zullen we een computerondersteunde inhoudsanalyse uitvoeren van social-mediaposts met hyper-partijdige nieuwsuitzendingen, politieke actoren en bewegingen, en bijbehorende gebruikerscommentaren. Het doel van deze laatste stap is om te detecteren welke actoren desinformatie verspreiden en hoe dit soort politieke informatie wordt gecommuniceerd aan gebruikers. De verwachte resultaten van onze studie zullen een sterke bijdrage leveren aan het opkomende onderzoeksgebied over gemedieerde desinformatie. Door gebruik te maken van een multi-method design, zullen we in staat zijn om empirisch bewijs te leveren over de verspreiding en effecten van online desinformatie binnen verschillende nationale contexten. Bovendien zullen onze resultaten beleidsmakers en mediaprofessionals informeren over de vraag hoe de toenemende desinformatie in de digitale wereld kan worden bestreden.

Trefwoorden:INHOUD VAN HET NIEUWS, INFORMATIEVERWERKING, POLITIEKE COMMUNICATIE

Disciplines:Politieke communicatie, Organisatie van informatie- en kennisbronnen, Journalistiek