Ouderlijke betrokkenheid bij de ontwikkeling van geletterdheid bij lagere schoolkinderen in Tanzania

Ondanks verschillende initiatieven in Tanzania om deelname aan het onderwijs te verhogen, met als gevolg een effectieve grote toename van het aantal ingeschreven leerlingen, is er maar weinig vooruitgang geboekt in de ontwikkeling van geletterdheid bij kinderen in de lagere school. Het huidige onderwijssysteem in Tanzania focust vooral op scholen en leerkrachten als sleutelfiguren bij het leren van kinderen, maar heeft nauwelijks aandacht voor de rol van ouders en de thuisomgeving. Dit doctoraatsproject wil de betrokkenheid van ouders in het leren lezen van kinderen in het lager onderwijs verkennen en ondersteunen, en een raamwerk scheppen om partnerschap tussen ouders en leerkrachten in Tanzania te stimuleren. Het onderzoek in het proefschrift had volgende doelstellingen: (a) het verwerven van inzicht in de motieven die de beslissingen van ouders mee bepalen om al dan niet betrokken te zijn bij de leeractiviteiten van hun kinderen thuis en op school; (b) het verband onderzoeken tussen activiteiten van ouders om de leesvaardigheden van kinderen te ondersteunen en de leesvaardigheden van hun kinderen, en (c) het evalueren van de effectiviteit van een eenjarig interventieprogramma om de leesontwikkeling van kinderen te bevorderen. Het Hoover-Dempsey en Sandler’s model voor ouderlijke betrokkenheid diende daarbij als theoretisch kader. De interventie is gebaseerd op praktijken die in de wetenschappelijke literatuur als effectief bevonden zijn voor de leerontwikkeling van kinderen, en omvatte een training voor leerkrachten en ouders, leerkracht-ouder communicatie, thuis lezen, en betrokkenheid van ouders bij het huiswerk van hun kinderen.

Deelnemers aan de studie waren 664 kinderen uit het tweede leerjaar lager onderwijs en hun ouders (68.2% moeders) uit 24 scholen in Dar es Salaam. Er werden vragenlijsten en testen (voor lezen en intelligentie) gebruikt om de variabelen in het onderzoek te meten. We gebruikten een Cluster Randomized Controlled Trial (met school als basis) om de effectiviteit van de interventie te evalueren (336 kinderen in de interventieconditie, 264 in de controleconditie). Regressie- en multi-niveau analyses werden gebruikt om de data te analyseren.

De resultaten toonden aan dat ouders in Tanzania willen betrokken zijn bij het onderwijs van hun kinderen. De mate waarin ze betrokken zijn bij het leren van hun kind in de thuissituatie, hangt af van de verwachtingen die ouders hebben over het schoolsucces van hun kind, de tijd en energie die ze denken ter beschikking te hebben, uitnodigingen van het kind zelf om met het leren van het kind bezig te zijn en de self-efficacy van ouders. Het betrokken zijn van ouders bij de school hangt af van hun gepercipieerde beschikbare tijd en energie en uitnodigingen van de school en het kind. Wat de relatie tussen activiteiten van ouders om het lezen bij hun kinderen te ondersteunen (model staan, bekrachtigen, aanmoedigen en instructie) en drie aspecten van het lezen bij kinderen (decoderen, vloeiendheid en begrijpen) betreft, waren de verbanden eerder klein. De evaluatie van de interventie toonde aan dat de kinderen in de interventieconditie meer vooruitgang toonden in het lezen (in decoderen en begrijpen) dan kinderen in de controleconditie. Doorheen de studies stelden we ook een verband vast tussen het opleidingsniveau van de ouders en de leesvaardigheden van hun kinderen. Dit impliceert dat ouders met een laag opleidingsniveau meer aandacht en ondersteuning nodig hebben.

We concluderen dat de interventie er via haalbare activiteiten voor ouders in kan slagen om ouderlijke betrokkenheid te bevorderen. Scholen kunnen leerkrachten ondersteunen om ouders een warme omgeving aan te bieden, los van hun socio-economische achtergrond. De overheid zou van ouderlijke betrokkenheid een beleidsaspect moeten maken, door maatregelen te treffen en richtlijnen te voorzien zodat alle ouders in Tanzania het leren lezen van hun kinderen kunnen ondersteunen.