Hoe voorspelbaar is taalverandering? Een kwantitatieve benadering.

Hoewel er binnen en buiten de taalkunde pessimisme heerst over de voorspelbaarheid van taalverandering, kun je niet zeggen dat de koers van taalverandering zomaar alle kanten kan uitschieten. Net zoals andere sociale fenomenen volgen taalveranderingen een karakteristieke S-curve, met een traag begin, dan een versnelde overname door een nieuwe vorm, en dan weer een trage eindfase. Die S-curve kan wiskundig gemodelleerd worden met de logistische vergelijking.

Historische taalkundigen hebben laten zien dat de logistische curve een goede benadering is voor heel wat veranderingen die ze onderzocht hebben, maar ze zijn meestal niet geïnteresseerd in wat je nog kunt opmaken uit de residuelen. Het ideale scenario is om een optimale fit te hebben tussen curve en de geobserveerde waarden.

In dit project zal gekeken worden naar gevallen waarin de veranderingen afwijken van het model. Voor 26 veranderingen in het Nederlands tijdens de 19e en 20e eeuw zal worden nagegaan of die de karakteristieke S-curve volgen, en of er systematiek zit in de gevallen waarin de koers afwijkt. Meer specifiek zullen de parameterinstellingen geschat worden op geobserveerde waarden voor de periode 1850-1949 in een standaardtalig tekstcorpus met een homogeen register. Die instellingen worden vervolgens gebruikt om de koers te voorspellen voor de periode 1950-1999. Vervolgens zullen voor elk van de 26 veranderingen de gemiddelde gestandaardiseerde residuelen berekend worden, die vervolgens geclusterd worden om na te gaan of die clusters verschillende types taalverandering onderscheiden.