Het huwelijk als mensenwerk. Schillebeeckx' receptie van het personalisme en zijn commentaar op Humanae Vitae

De recente bisschoppensynode over het gezin vormt de aanleiding voor de twee auteurs om de visie van E. Schillebeeckx op enkele fundamentele morele vraagstellingen in het algemeen en m.b.t. tot de seksuele en huwelijksmoraal in het bijzonder in herinnering te roepen. In een eerste stap wordt het denken van Schillebeeckx geplaatst in de context van de personalistische wending die de moraaltheologie in de twintigste eeuw heeft voltrokken. Daarbij gaat het o.a. om de reikwijde van de menselijke autonomie in het ethisch beslissingsproces, het belang van antropologische constanten en negatieve contrasterva¬ringen, de correlatie tussen christelijke identiteit en menselijke integri¬teit en de vraag of er een specifiek christelijke ethiek bestaat. In een tweede luik wordt de visie van Schillebeeckx op seksualiteit en huwelijk voorgesteld die hij voornamelijk in de zestiger jaren van vorige eeuw heeft ontwikkeld. Het centrale uitgangspunt is daarbij de theologische stelling dat het huwelijk een profane werkelijkheid is waarin Gods heilshandelen zich manifesteert. Dit houdt o.a. in dat elk theologisch-ethisch discours over het huwelijk rekening moet houden met de humaan-wetenschappelijke kennis en met de concrete ervaringen van koppels in een specifieke tijd en context. Het betekent tevens dat het huwelijk een historische werkelijkheid is die doorheen de tijd verandert. Zelfs de theologie heeft geen tijdloos zicht op een zogenaamd onveranderlijk wezen van het huwelijk. Schillebeeckx houdt echter vast aan de idee dat de mensheid vooruitgang boekt bij de beleving van seksualiteit en huwelijk. Het voortschrijdend en zich uitklarend huwelijksethos wordt daarbij vooral aangestuurd door een groeiend ethisch besef van de menswaardigheid van de seksualiteitsbeleving binnen het huwelijk. Criteria voor de waarde van de seksuele relatie ontdekt de mens volgens Schillebeeckx niet in een biologisch voorgegeven natuur maar enkel in de confrontatie met de andere en de werkelijkheid die hem telkens opnieuw oproepen tot een vrije en verantwoordelijke omgang. Van hieruit wordt ook duidelijk welke positie Schillebeeckx inneemt t.a.v. de problematiek van Humanae vitae: ten eerste kan de (on)geoorloofdheid van om het even welke vorm van geboortebeperking nooit gebaseerd worden op biologische wetmatigheden en ten tweede moet er een onderscheid gemaakt worden tussen een algeheel huwelijksproject dat openheid voor het kind essentieel insluit en de afzonderlijke seksuele act die niet alle betekenissen van het huwelijksleven ten volle moet realiseren.

Jaar van publicatie:2014

Toegankelijkheid:Closed