Verbetering van de weerbaarheid van Europese bossen - vaststelling van kwantificeerbare indicatoren voor betere ondersteuning van de besluitvorming bij bosbeheer.

Veerkracht is een van de huidige buzzwords die wordt gezien als een oplossing voor verschillende problemen in verband met wereldwijde verandering. Op het gebied van ecologie begon de discussie over veerkracht met name met het werk van C.S. Holling in 1973. Sindsdien wordt het veerkrachtperspectief op verschillende gebieden gebruikt, van antropologie tot economie (Folke, 2006). Vanwege de populariteit van de term is de betekenis van veerkracht dubbelzinnig geworden en dit heeft op zijn beurt de effectieve operationalisering van de term moeilijk gemaakt (Brand and Jax, 2007). Bosbeheerders worden gevraagd om het resilience-concept toe te passen in hun werk, maar zonder concrete richtlijnen over hoe en wat te beheren en hoe het succes van de methoden te meten, is het concept niet nuttig voor hen (Angeler en Allen, 2016). In een eng perspectief zijn bossen ecosystemen die worden beïnvloed door klimaatverandering en verstoringen. Tegelijkertijd maken ze deel uit van complexe sociaal-ecologische systemen die in staat zijn om in meerdere maatschappelijke behoeften te voorzien. Bossen bieden een groot aantal ecosysteemdiensten aan de samenleving: recreatie, houtproducten, niet-hout bosproducten, habitats voor biodiversiteit, zoet water enz. Ze worden echter ook steeds meer beïnvloed door verschillende storingen, die de levering van de cruciale diensten in gevaar kunnen brengen. Verstoringen maken deel uit van natuurlijke cycli in bossen, maar klimaatverandering kan deze verstoringsregimes op ongekende wijze veranderen, wat kan leiden tot een aanzienlijke afname van de veerkracht van bossen of zelfs tot wijdverspreide mortaliteit van het bos. Bijvoorbeeld, vuurregimes reageren zeer snel op klimaat en weer en kunnen fungeren als een katalysator in door klimaatverandering geïnduceerde verandering van vegetatie (Flannigan, Stocks, & Wotton, 2000). Hoewel bossen van nature veerkrachtig zijn (Thompson et al., 2009), kunnen de verhoogde stressfactoren te veel zijn voor de bossen. De veerkracht van bossen om deze verstoringen en klimaatverandering het hoofd te bieden, moet daarom worden versterkt. Er wordt steeds meer onderzoek gedaan naar hoe veerkracht kwantificeerbaar kan worden gemaakt in bosbeheer (bijv. Allen et al. 2016; Cantarello et al. 2017; Newton en Cantarello, 2015), maar het grootste deel concentreert zich uitsluitend op de ecologische weerbaarheid van bossen en niet op denk aan de sociale aspecten of hoe veerkracht kan worden gekwantificeerd in met bossen verwante menselijke gemeenschappen. Vanwege de moeilijkheden bij het hebben van één allesomvattende definitie van veerkracht, hebben steeds meer onderzoekers besloten om de definitie of een groep van definities te kiezen die het meest geschikt zijn voor hun onderzoek. Dit is vooral relevant op het gebied van onderzoek, waar het concept van veerkracht erop gericht is om kwantificeerbaar te zijn. Seidl et al. (2016) beschouw ecologische, technische en socio-ecologische veerkracht van een bosecosysteem afzonderlijk, terwijl Newton en Cantarello (2015) suggereren dat managers de definitie moeten kiezen die het beste past bij de managementdoelstellingen. In plaats van het kwantificeren van veerkracht, hebben Allen et al. (2016) kwantificeren ruimtelijke veerkracht. Hoewel deze aanpak bepaalde aspecten van de algehele veerkracht eenvoudiger kan kwantificeren, bestaat het risico dat dit leidt tot een te beperkt en simplistisch beeld van de weerbaarheid en de manier waarop dit moet worden gedaan. In mijn proefschrift probeer ik deze kloof tussen de veerkrachtwetenschap en de praktijk te overbruggen. Ik streef naar een resilience-definitie die zowel geschikt is voor bosgerelateerde sociaal-ecologische systemen als operationeel is voor bosbeheerders en beleidsmakers om te gebruiken. Daarnaast streef ik naar het ontwikkelen van duidelijke indicatoren voor veerkracht van bossen en een beslissingsondersteunend kader dat de bosbeheerders helpt bij het beoordelen van de veerkracht van bossen op basis van de ontwikkelde indicatoren en andere hulpmiddelen voor besluitvorming.